Tomasz Biernat

Praktyka wychowania rodzinnego

Kategoria

katecheci, wychowawcy

Fundacja Nasza Przyszłość

Cena 17.80 zł

ISBN 83-88531-07-7
192 strony
format 150x210 mm
oprawa miękka
Szczecinek 2003 r.
waga 0.260 kg
nr kat. Rhema 09409

Towar lub tytuł już niedostępny

Notka

Dr Tomasz Biernat jest adiunktem w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; członek redakcji miesięcznika "Wychowanie na co dzień" i współzałożyciel Toruńskiej Fundacji Edukacyjnej "Copernicus". Stały gość audycji "Porady Pedagoga i Psychologa" w "Radio Maryja" oraz współpracownik miesięcznika "Rodzina Radia Maryja". Zainteresowania naukowe i badawcze Autora skupiają się wokół wychowania w rodzinie i jego różnorodnych uwarunkowań oraz zagadnień związanych z kształtowaniem światopoglądu młodego pokolenia we współczesnym świecie. Ma żonę Iwonę i dwie córki: Marysię i Kasię.

Spis treści

WSTĘP

ROZDZIAŁ I
NIEKTÓRE PSYCHOLOGICZNE UWARUNKOWANIA WYCHOWANIA .................... 13,
1. ŚWIADOME WYCHOWANIE
2. WEWNĘTRZNE DZIECKO
3. WEWNĘTRZNY RODZIC
4. WEWNĘTRZNY DOROSŁY
5. ANATOMIA RODZINY
6. ROLA OJCA I MATKI w RODZINIE

ROZDZIAŁ II
ZASADY MĄDREGO WYCHOWANIA
1. "RECEPTY" NA WYCHOWANIE
2. AKCEPTACJA
3. DOWARTOŚCIOWANIE
4. OKAZYWANIE MIŁOŚCI
5. OFIAROWANIE CZASU
6. BUDOWANIE AUTORYTETU i SPRAWOWANIE WŁADZY

ROZDZIAŁ III
SZTUKA POROZUMIEWANIA SIĘ
1. KOMUNIKACJA w WYCHOWANIU
2. AKTYWNE SŁUCHANIE
3. ASERTWNOŚĆ
4. PERSWAZJA
5. WYRAŻANIE uczuć
6. NEGOCJACJE
7. NIWELOWANIE OPORU

ROZDZIAŁ IV
WYBRANE PROBLEMY WYCHOWAWCZE
1. WSPÓŁPRACA RODZICÓW w WYCHOWANIU
2. KARA I NAGRODA
3. RYWALIZACJA I KONFLIKTY MIĘDZY RODZEŃSTWEM
4. "DUSZPASTERSTWO EKRANÓW"
5. MATERIALIZM JAKO BŁĄD WYCHOWANIA
6. SZKOŁA

ROZDZIAŁ V
WYCHOWANIE MŁODEGO POKOLENIA
1. DORASTANIE w TRUDNYCH CZASACH
2. CZYM JEST DOJRZEWANIE
3. JAK ŻYĆ I PRZEŻYĆ z NASTOLATKIEM?
4. UCZENIE WOLNOŚCI
5. WYKRYWANIE ZAGROŻEŃ WYCHOWAWCZYCH
6. WSPIERANIE ROZWOJU DUCHOWEGO w WYCHOWANIU

ZAKOŃCZENIE
PRZYPISY
LITERATURA

Wstęp

Ileż to razy rodzice przeżywają chwile wątpliwości i załamania, zanim ich dzieci dorosną, wykształcą się i opuszczą rodzinny dom. Jakże często można usłyszeć słowa skargi: dziecko mnie nie słucha, nie daję sobie rady z wychowaniem, nie wiem jak powinienem wychowywać dzieci. Już renesansowy pisarz Michał Motaigne pisał: Wychowanie to ponoć największy szkopuł ludzkości. W księgarniach jest sporo poradników, które radzą jak wychowywać dzieci, instruują co robić w określonych sytuacjach, podpowiadają jak rozwiązywać różne problemy wychowawcze. Wielu rodziców ma nadzieje, że znajdzie tam cudowną i łatwą odpowiedź, która rozwiąże ich trudności. W wychowaniu nie ma łatwych odpowiedzi. Jest ono długotrwałym i mozolnym procesem kształtowania młodego człowieka. Łatwo tu poddać się, zwątpić, stracić cierpliwość. Łatwo stracić wiarę, że wychowanie jest możliwe. Problemy, z którymi borykają rodzice się są często bardzo złożone, narosłe przez lata i uzależnione od wielu wewnętrznych i zewnętrznych czynników. Współczesna rodzina podlega różnorodnym niekorzystnym zjawiskom, które osłabiają jej wychowawcze oddziaływanie i podważają jej autorytet. Odciąganie dziecka od rodziny daje pole do działania różnym pseudowychowawcom i pseudowychowawczym instytucjom realizującym swoje antywychowawcze programy. Jak nigdy dotąd nasze dzieci poddawane są wyrafinowanym i demoralizyjącym wpływom świata. Zarówno dzieciom, jak i rodzicom niełatwo odnaleźć w nim jakiś porządek i sens. Można przypuszczać, że nigdy wcześniej nie było tak trudno wychowywać młode pokolenie jak w naszych czasach.
Ta książka jest nieco inna od większości poradników, bo proponuje poszerzone spojrzenie na wychowanie. Jej tytuł ma zwrócić uwagę na fakt, że wychowanie jest procesem głęboko zakorzenionym w rodzinie. Wychowanie to także skomplikowana praktyka, którą można doskonalić. Jej ulepszanie wymaga refleksji, wiedzy, ćwiczenia.
Rodzice często pytają, co mają zrobić z dzieckiem, które nie słucha, które sprawia trudności wychowawcze, z którym nie mają kontaktu. Jednak żeby znaleźć rozwiązanie problemu nie wystarczy tylko coś zrobić z synem, czy córką, ale także trzeba coś zrobić ze sobą, z własnym życiem, współmałżonkiem, a nawet z całą rodziną. Wychowanie w rodzinie musi uwzględniać wszystkich członków rodziny, którzy - czy tego chcą, czy nie - są uczestnikami tego procesu. To nie tylko rodzice wychowują dzieci, ale także dzieci rodziców, małżonkowie wychowują się nawzajem, rodzeństwo wychowawczo wpływa na siebie. Rodzina jest tyglem, w którym wspólnie tworzone jest piękno i dobro. Tylko tak pojęte wychowanie może dać szansę na wzajemny rozwój i udaną, kochającą się rodzinę. Paradoksem jednak jest, że rodzice, którzy otrzymują dar posiadania dzieci są pionierami wychowania, wszyscy popełniają te same amatorskie błędy, stawiają sobie identyczne pytania, natykają podobne kłopoty.
Ten poradnik kładzie specjalny akcent na wychowanie miłujące, bo w gruncie rzeczy wychowanie jest aktem miłości. I tu, podobnie jak w życiu, nie ma łatwych miłości. Także i tutaj miłość to przede wszystkim poświęcenie, wyrzeczenie, rezygnacja z siebie - dla drugiej osoby. W ukazanym człowiekowi przez Jezusa przykazaniu: Będziesz miłował bliźniego swego, jak siebie samego tak naprawdę nie chodzi tylko o dobro drugiego człowieka, ale przede wszystkim o nasze dobro. Uważna analiza wielu współczesnych teorii pedagogicznych i psychologicznych odnoszących się do wychowania, kształtowania stosunków międzyludzkich, wzajemnego oddziaływania na siebie ludzi, pokazuje cudowną i praktyczną moc tej prawdy. Miłość jest nie tylko poświęceniem, oddaniem się, ale także tym co działa, siłą, która jest w stanie zmienić zarówno drugiego człowieka, jak i nas samych.
Niniejsza książka jest próbą przełożenia wybranych współczesnych teorii pedagogicznych i psychologicznych na język codziennej praktyki wychowawczej. Jest ona przeznaczona dla wszystkich rodziców i wychowawców, którzy chcą odpowiedzialnie wychowywać dzieci. Oprócz prezentacji podstawowej wiedzy na temat praktyki wychowania staramy się tu również pokazać, jak można ją stosować w typowych sytuacjach wychowawczych. Przełożenie niektórych teorii na płaszczyznę praktyki wychowania może pomóc rodzicom pogłębić rozumienie wielu spraw związanych ze świadomym wychowaniem, ze stosowaniem podstawowych zasad, z umiejętnością komunikacji i rozwiązywania typowych problemów wychowawczych. Wychowanie wymaga ciągłego stawiania sobie podstawowego pytania inicjującego twórcze myślenie: Dlaczego wychowuję tak, a nie lepiej? Mam nadzieję, że książka ta może w jakimś stopniu pomóc rodzicom znaleźć odpowiedź na to pytanie.
W rozdziale pierwszym zastanowimy się na czym polega świadome wychowanie. Wielu rodziców i wychowawców dręczą rozmaite pytania związane z wychowaniem: Czy dobrze wychowuję dzieci? Jak mam reagować na określone zachowania? Dlaczego mi się nie udaje? Źródłem potocznej "mądrości" wychowawczej są często przekazywane z pokolenia na pokolenie stereotypy (kto rózgi żałuje, ten dziecko psuje) albo postępowe, pedagogiczne mody (dziecku wszystko wolno). Przemoc w wychowaniu lub anarchia to dzisiaj bardzo często spotykane modele wychowania. Dla świadomego wychowania ważne jest, abyśmy zdali sobie sprawę z naszych wewnętrznych psychologicznych uwarunkowań, które często decydują, że jesteśmy takimi, a nie innymi wychowawcami, że tak, a nie inaczej postępujemy z naszymi dziećmi. Dopóki nasze postępowanie będzie powodowane różnymi impulsami, z których pochodzenia nie zdajemy sobie sprawy, dopóty trudno będzie nam świadomie podchodzić do wychowania dzieci. Nasze wewnętrzne konflikty, kompleksy, nierozwiązane problemy z dzieciństwa, będą rzutować na stosunki z dziećmi i wychowanie. Oczywiście sama lektura nie rozwiąże tych kwestii, jednak uświadomienie sobie psychicznych zależności może stać się ważnym krokiem w kierunku pogłębienia refleksji dotyczących naszych celów i działań, ich ukrytych znaczeń i sensu. Świadome i twórcze wychowanie wymaga znalezienia odpowiedzi na podstawowe pytania: Jakim jestem człowiekiem? Jak byłem wychowywany? Jak wychowuję? Z drugiej strony, zrozumienie naszych wewnętrznych procesów może mieć również pozytywny aspekt terapeutyczny. Dobra diagnoza stanowi podstawę skutecznego wychowania. Im bardziej zrozumiem siebie, własne zachowania, tym lepiej będę rozumiał innych. Im lepsza będzie moja wiedza na temat funkcjonowania rodziny, tym większa jest szansa, że uda się ją udoskonalić. Im lepiej poznam mechanizmy rządzące relacjami między ludźmi, tym pewniej będę umiał układać pozytywne stosunki z bliskimi. Źródłem wielu lęków jest niewiedza. Człowiek, który wie więcej jest zawsze w lepszej sytuacji, niż ten, który nie wie. który błądzi. Światło prawdy pokazuje drogę. Znane zawołanie św. Pawła: Bądźcie trzeźwi! Czuwajcie! można również zinterpretować jako: bądźcie świadomi, działajcie świadomie. Słowa te również odnoszą się do wychowania.
(...)

Fragment tekstu

(...)

3. Asertywność
Ostatnio wiele mówi się na temat asertywności, zachowań asertywnych, bycia asertywnym. Asertywność określa się w literaturze polskiej jako pewność siebie, stanowczość lub uprzejmą stanowczość . Shan Rees i Roderick S. Graham w asertywności dostrzegają umiejętność wyrażenia samego siebie w sposób właściwy, jasny i bezpośredni oraz przywiązywania znaczenia do tego, co się myśli i czuje: to szacunek dla siebie i liczenie się z sobą oraz świadomość własnych możliwości i ograniczeń. Cennym uzupełnieniem współczesnego rozumienia asertywności jest dostrzeżenie oraz uwzględnienie związków asertywności ze światem wartości, szacunkiem dla siebie i innych, obroną własnej i cudzej godności. Nie chodzi tu zatem o jakieś manipulowanie ludźmi, ale o możliwość pełniejszego wyrażania siebie i rozumienia innych, o autentyczność i elementarną uczciwość w relacjach z drugim człowiekiem. Asertywność jest jedną z koncepcji psychologii, która zakłada, że uczenie się zachowań jest możliwe. Człowiek, który podejmuje trud pracy na sobą w zakresie kształtowania własnego charakteru i stosunków z bliźnimi może uzyskać pewne wskazówki jak to czynić.
Wielu z nas sobie myśli: Jestem jaki jestem i już nic mnie nie zmieni. A gdzie przysłowiowe talenty od Boga, które również dotyczą doskonalenia się charakteru człowieka, ulepszania stosunków z innymi ludźmi? A co z jego osobowym rozwojem? Zgodnie z założeniem asertywności możemy uczyć się zachowań właściwych i oduczać się zachowań niepożądanych. Asertywność to umiejętność bycia szczerym, to zgodność między myślami, słowami i czynami. Człowiek zintegrowany żyje w zgodzie z samym sobą, innymi ludźmi i Bogiem.
Zanim powiemy w jaki sposób asertywność może być wykorzystana w wychowaniu potrzebne jest pewne wprowadzenie. Na początku warto sobie uświadomić, że wszystkie zachowania człowieka można podzielić na trzy kategorie:
(...)

Strona redakcyjna

Copyright by Fundacja "Nasza Przyszłość" 2003

Redakcja i opracowanie: Fundacja "Nasza Przyszłość"

Recenzja: Barbara Kiereś, prof. dr hab. Andrzej Olubiński

Druk: ABEDIK SA, Poznań

ISBN 83-88531-07-7

Fundacja "Nasza Przyszłość"
Oddział w Szczecinku
ul. Klasztorna 16 78-400 Szczecinek
tel. O-prefiks-373 11 61, 373 11 62
faks O-prefiks-94 374 25 14
e-mail: fnp@fnp.pl www.fnp.pl