bp Adam Lepa

Świat propagandy

Kategoria

naukowe

Wydawnictwo Tygodnika Katolickiego NIEDZIELA

Cena 12.00 zł

ISBN 83-60134-13-8
185 stron
format 110x180 mm
oprawa miękka
Częstochowa 1994 r.
waga 0.151 kg
nr kat. Rhema 06540

Towar lub tytuł już niedostępny

Spis treści

WSTĘP

I. CO TO JEST PROPAGANDA?
II. OBLICZA PROPAGANDY
III. PODSTAWOWE MECHANIZMY PROPAGANDY
1. Środki propagandy
2. Zasady propagandy
3. Techniki propagandy
IV. PROPAGANDA ANTYNOMIĄ WYCHOWANIA?
V. ODPORNOŚĆ NA PROPAGANDĘ

ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA

Wstęp

Albowiem nie dał nam Bóg ducha bojaźni,
ale mocy i miłości, i trzeźwego myślenia.
(2Tmt, 7)

Ostatnia niedziela czerwca 1993 r. w niewielkim mieście Polski centralnej. Zwraca uwagę głośna rozmowa dwóch starszych pań wychodzących z kościoła po Mszy św. i do głębi wzburzonych. Pierwsza pani: "I znowu Kościół miesza się do tej polityki!" Druga pani: "Gdybym wiedziała, że list biskupów będzie o polityce, nie przyszłabym do kościoła!".
Daleko posunięta uległość propagandowa jest dziś jedną z głównych właściwości społeczeństwa postkomunistycznego. W systemach totalitarnych propaganda zajmuje miejsce uprzywilejowane, staje się bowiem głównym narzędziem w sprawowaniu władzy i kanałem skutecznego wpływania na opinie obywateli. Prawidłowość ta odnosi się w szczególnym stopniu do propagandy komunistycznej. Jest ona zawsze nieodzownym "priorytetem"w państwie, skoro Lenin zwykł mówić, że "zła propaganda to gorzej niż kontrrewolucja". Dlatego też ponad 40 lat obmyślanej i konsekwentnie prowadzonej propagandy w Polsce spowodowało głęboki ślad nie tylko w świadomości ludzi, w ich hierarchii wartości, lecz również w obrębie takich postaw, jak krytycyzm, niezależność myślenia, zdolność dokonywania selekcji itp. W tamtych czasach skuteczność działań propagandowych potęgowana była w następstwie funkcjonowania nieprzejednanej cenzury, długiej listy prohibitów, zmonopolizowania informacji czy zagłuszania zachodnich rozgłośni. Ponadto, najważniejsze hasła propagandy oficjalnej miała wspierać ówczesna edukacja, począwszy od szkół wszystkich szczebli, poprzez organizacje młodzieżowe, a skończywszy na zwykłych koloniach i obozach wakacyjnych. Propaganda docierała praktycznie do każdego człowieka. Nic dziwnego zatem, że treści propagandowe upowszechniane po 1989 r., przyjmowane są przez wielu Polaków bezkrytycznie i często z dziecinną naiwnością.
Uległość propagandową wykazują ludzie niezależnie od wieku, wykształcenia i orientacji politycznych. Jedynie przedstawiciele nielicznych zawodów mogą sobie pozwolić na stałą odporność wobec wpływów propagandowych, żeby wymienić dla przykładu dziennikarzy i politologów, psychologów społecznych i socjologów. Tym bardziej, że nowa propaganda, prowadzona po 1989 r. stwarza niespotykane dotąd pozory wiarygodności, dzięki czemu staje się o wiele skuteczniejsza od swojej poprzedniczki. Słuszną opinię na ten temat wypowiedział jeden z publicystów: Polskie media dawno już przestały kłamać w taki sposób, jak to robiła "Prawda". Dziś manipulują tak, jak to robi "New York Times".
Propaganda oficjalna w Polsce funkcjonowała w czasach komunistycznych tak sprawnie i skutecznie, że np. nieliczni zaledwie katolicy zdawali sobie sprawę, iż byli wtedy traktowani jak obywatele drugiej kategorii, a więc bez prawa do zajmowania liczących się stanowisk w państwie, bez możliwości awansowania w wielu zawodach i często w obliczu lęku przed represjami za podejmowanie praktyk religijnych.(...)

Fragment tekstu

Mechanizmy propagandy

(...)

1. Środki propagandy
Termin "środek propagandy" stosuje się w kilku znaczeniach. Często widzi się w nim techniczny sposób działania propagandowego i wtedy środkiem propagandy jest prasa, film, radio czy telewizja. W propagandzie mówi się też o tzw. środkach podstawowych. Są nimi słowo i obraz. W książce niniejszej "środek propagandy" pojmowany jest jako główne tworzywo, stanowiące podstawę dla funkcjonowania konkretnej techniki. Najczęściej stosowane środki propagandy to: stereotyp, mit, plotka i kamuflaż.

Stereotyp
Niewiele się mówi o stereotypach, a w szczególności o ich ścisłym powiązaniu z funkcjonującą propagandą. Prawidłowość ta potwierdza przekonanie, że w propagandzie najważniejsze jest przede wszystkim to, o czym się publicznie nie mówi. O stereotypach wprzęgniętych w działania propagandowe nie mówi się wcale.
Stereotyp stanowi "gotową formę myślenia" i zaliczany jest do kategorii przekonań. Cechuje go daleko posunięty schematyzm. Powstaje i rozwija się dzięki dwom właściwościom ludzkiej psychiki. Są nimi: stała tendencja do dokonywania uogólnień oraz niechęć do poddawania stereotypu kontroli. Nie jest więc łatwo przekształcać czy eliminować stereotypy społeczne, będące fundamentalną warstwą propagandy.
W życiu społecznym Polaków jest od dawna obecny stereotyp Cygana, Rosjanina, Afrykańczyka czy Żyda, jak również stereotyp lekarza, duszpasterza, adwokata, oraz stereotyp różnorakich obrzędów ("wesele", "chrzciny" itp.). Jeszcze dziś, choć czasy komunistycznej laicyzacji mamy już poza sobą, to jednak u niejednego dziennikarza w stereotypie ślubu jest przede wszystkim obecny pałac ślubów i jego urzędnik, a nie świątynia i kapłan. Widać to często w świątecznych relacjach reporterów prasy, radia i telewizji na temat tych młodych par, które stanęły "na ślubnym kobiercu".
(...)

Strona redakcyjna

Redaktor serii: ks. Ireneusz Skubiś
Redaktor tomu: Karol Klauza
Redakcja techniczna: Maria Banaszkiewicz, Karol Klauza

ISBN 83-86076-06-2

Copyright by
Tygodnik Katolicki "Niedziela"
Częstochowa, 1994

Częstochowa, 1994. Wydanie 1

Druk i oprawa: Częstochowskie Zakłady Graficzne,
Al. Najświętszej Maryi Panny 52, Częstochowa.