Norman Davies

Boże igrzysko. Historia Polski

Kategoria

Cena 119.90 zł

ISBN 978-83-240-0654-0
1183 strony
format 170x240 mm
oprawa twarda z obwolutą
Kraków 2003 r.
waga 1.000 kg
nr kat. Rhema 00346

Nakład wyczerpany!

Notka

Bezsprzecznie jest to nie tylko najlepsza książka o Polsce w języku angielskim, ale to właśnie ta książka o Polsce. Każdy, kto pisze o sprawach polskich - obecnych bądź historycznych - będzie musiał ją przeczytać. To dzieło mistrza.
Ktokolwiek zechciałby zrozumieć to, co zdarzyło się w Polsce, musi wejść do owego ogromnego skarbca, jakim jest książka Daviesa. Dzieło niezwykle przystępne, wzbogacone odpowiednimi cytatami źródłowymi, dobrymi anegdotami i dużą ilością poezji...
Od początku ta książka czyni Daviesa historykiem popularnym, ale i kontrowersyjnym. Choć Davies wzbrania się przed opinią "polocentrysty", nie ukrywa, że fascynuje go historia kraju wciśniętego między dwa zupełnie różne mocarstwa, rozdartego między Wschodem a Zachodem.
Agata Biehk-Rotason "Nowe Książki"

Jest to książka naprawdę zadziwiająca, bo do takiego sposobu postrzegania polskich dziejów nie przyzwyczaiły nas schematy rodzimej historiografii. Czyta się więc ją najpierw ze zniecierpliwionym zdziwieniem: "a cóż ten człowiek wypisuje!", które w miarę lektury ustępuje miejsca narastającemu zaciekawieniu: "ależ tak, tak to może wyglądać w oczach życzliwego, lecz zewnętrznego obserwatora, kiedy się nie patrzy przez polskie okulary!"
To dzieło jest doprawdy wspaniałe i bez wątpienia stanowi najlepsze dostępne wprowadzenie do nieprawdopodobnie zagmatwanej historii Polski, I nie chodzi tu tylko o jego zalety naukowe i badawczą dokładność ani o to, że książkę czyta się znakomicie dzięki niezwykle obrazowemu stylowi autora, trafnemu wyborowi źródeł historycznych., i ogromnemu poczuciu humoru. Najważniejsze, że profesor Davies zdołał zachować równowagę pomiędzy wyrozumiałością i obiektywnością, współczuciem i krytyką.
Stanisław Barańczak "The New Republic"

Spis treści

Przedmowa do nowego wydania
Przedmowa do polskiego wydania I tomu
Przedmowa do tomu II
Od tłumacza

TOM I
Od początków do roku
CZĘŚĆ PIERWSZA Wstęp. Od czasów najdawniejszych do r
I. MILLENNIUM. Tysiąc lat dziejów
II. POLSKA. Kraj
III. PIASTOWIE. Dynastia Polan (do r. 1370)
IV. ANDEGAWENOWIE. Związek z Węgrami (1370-1386)
V. JAGIELLONOWIE. Unia z Litwą (1386-1572)
CZĘŚĆ DRUGA Życie i śmierć Rzeczypospolitej Polski i Litwy (1569-1795)
VI. ANTEMURALE. Przedmurze chrześcijaństwa
VII. SZLACHTA. Raj

Wstęp

(...)
Przedmowa do polskiego wydania I tomu
Boże igrzysko zostało napisane po angielsku, przez Anglika i z przeznaczeniem dla anglojęzycznego czytelnika. Celem książki było przybliżenie charakteru i treści historii Polski publiczności czytelniczej świata, której z takiego czy innego powodu długo odmawiano naukowego, a jednocześnie popularnego wprowadzenia do tak istotnego rozdziału dziejów Europy. Jako student brytyjskiego uniwersytetu nie mogłem nie zauważyć, jak znaczna część konwencjonalnej wiedzy o Polsce opiera się na tendencyjnych, a jednocześnie przez nikogo nie podważanych opiniach na temat sąsiadów i wrogów Polski; wiele z tych opinii pochodzi od pruskich lub carskich komentatorów epoki rozbiorowej. Równie dobrze zdawałem sobie sprawę z tego, jak nieudane były podejmowane przez polskich autorów próby stworzenia przeciwwagi dla tych nieprzyjaznych w stosunku do Polski poglądów. W tej sytuacji, starając się zachować bezstronne stanowisko historyka, spróbowałem jednocześnie stworzyć ramy, w które - z przychylnych wobec Polski pozycji - można by wbudować omówienie szczegółowych kwestii spornych i poszczególnych epizodów jej dziejów. Równocześnie zaś, nie odnajdując w sobie predyspozycji do szowinizmu - czy to brytyjskiego, czy polskiego - usilnie starałem się podkreślać wielonarodowościowy charakter społeczeństwa polskiego w okresie poprzedzającym straszliwe przeżycia lat 1939-1945, a także - tam gdzie to tylko było możliwe - wskazywać na istnienie międzynarodowych powiązań lokalnych spraw polskich. Nie do mnie należy ocena, w jakim stopniu udało mi się zrealizować te cele. Niemniej jednak książka nie ucierpiała na tym, że ukazała się akurat w grudniu 1981 roku - w chwili, gdy świat Zachodu przeżywał kolejny ze swych okresowych napadów fascynacji wszystkim co polskie.

Fragment tekstu

(...)
Podczas gdy proces wyłaniania się szlachty jako odrębnego stanu społecznego był już dość zaawansowany za czasów panowania Kazimierza Wielkiego, proces umacniania i kodowania jej przywilejów prawnych trwał jeszcze przez co najmniej dwieście lat. Na przestrzeni całego minionego okresu królowie polscy nadawali immunitety poszczególnym rycerzom i przedstawicielom duchowieństwa, zwalniając ich od poszczególnych podatków lub od obowiązku stawiania swych poddanych przed sądem królewskim. Ale już od końca XIV w. podobne ustępstwa na rzecz szlachty egzekwowały nie jednostki, lecz cały stan, żądający jednakowych praw dla wszystkich swych członków. Okresy kryzysów - w czasie wojny lub przed kolejną sukcesją - dawały szlachcie dobrą okazję do przetargów. Raz uzyskane zdobycze rzadko wypuszczano z rąk. W 1374 r. Ludwik Węgierski, chcąc zagwarantować sobie sukcesję swej córki Jadwigi, na mocy Statutu koszyckiego zwolnił szlachtę od wszelkich dotychczasowych świadczeń z wyjątkiem poradlnego z gruntów kmiecych w wysokości 2 groszy od łana oraz zredukował do jednej szóstej taryfę podatków nakładanych na dzierżawców należących do stanu szlacheckiego. 2 października 1413 r. przyjęto w Horodle nowe warunki unii Polski z Litwą, rozszerzając przywileje szlachty polskiej na litewskich bojarów. Czterdzieści siedem polskich rodów herbowych otwarło bramy na przyjęcie litewskiej szlachty. Przywileje nadane w r. 1422 w Czerwińsku, w r. 1430 w Jedlni i w 1433 w Krakowie dowodzą, że troska Władysława Jagiełły o przyszłość synów stopniowo brała górę nad jego niechęcią do neminem captivabimus - zasady odpowiadającej angielskiemu habeas corpus i chroniącej dobra oraz osobę szlachcica przed konfiskatą i aresztem, dopóki w jego sprawie nie zapadnie wyrok sądowy. W 1454 r., podczas drugiej wojny z Krzyżakami, Kazimierz Jagiellończyk przyjął w Nieszawie żądania szlachty, aby nie nakładano żadnych podatków ani nie zwoływano pospolitego ruszenia bez zgody nowo powstałych ziemskich sejmików szlacheckich. W 1496 r. w Piotrkowie, podczas przygotowań do
ojej fatalnej w skutkach wyprawy do Mołdawii, Jan Olbracht przyznał szlachcie monopol na użytkowanie ziemi. W pięć lat później jego brat Aleksander spróbował użyć senatu jako narzędzia do ukrócenia roszczeń szlachty. Na mocy przywileju mielnickiego zadekretował, że senatorzy mogą podlegać jedynie równym sobie rangą. Ale sejm wkrótce znalazł okazję do zemsty. Konstytucja Nihil
Novi, uchwalona w Radomiu 14 czerwca 1505, anulowała przywilej mielnicki ustalając równouprawnienie izby poselskiej i senatu w kompetencjach ustawodawczych oraz zarządziła, że "nic nowego nie może być postanowionym" bez zgody obu izb sejmu. Odtąd prawodawstwo pozostawało pod ścisłą kontrolą szlachty. Slogan "nic o nas bez nas" pozostał podstawową zasadą "demokracji
szlacheckiej".
Supremacja szlachty w dziedzinie prawodawstwa była przez nią wykorzystywana dla zapewnienia sobie dalszej przewagi nad resztą społeczeństwa. Nie zadowalając się najróżniejszymi przywilejami oraz, praktycznie rzecz biorą monopolem w zakresie własności ziemskiej, zarządzania i administracji, a tak uprzywilejowaną rolą w życiu politycznym kraju, szlachta zaczęła umacniać swą pozycję w dziedzinie spraw bardziej szczegółowych. W 1496 r. ten sam sejm, który ustanowił monopol szlachty w zakresie własności i użytkowania ziemi, podj kroki zmierzające do ograniczenia praw duchowieństwa, mieszczan i chłopów. Odtąd wszystkie nominacje na wyższe urzędy kościelne były dostępne wyłącznie dla kandydatów ze stanu szlacheckiego. Wszędzie poza terenem Prus Królewskich mieszczanie musieli sprzedać ziemię, której byli właścicielami. Chłopów nie wolno było opuszczać wsi i przenosić się do miast. Począwszy od 1501 łańcuch ustaw coraz mocniej przykuwał chłopów do ziemi i wiązał ich z wolą pana. W 1518 r. zniesiono kompetencje sądów królewskich w zakresie apelacji w sprawach między panem a chłopem. Na mocy statutu ustanowionego w 1520 w Toruniu i Bydgoszczy chłopi zobowiązani byli do odrabiania pańszczyzny w wysokości jednego dnia tygodniowo od łana - był to początek procesu legalizacji coraz ostrzejszych warunków poddaństwa. W 1550 r. zezwolono szlachcie na z kup domów na terenie miast i do ich zajmowania bez konieczności płacenia p datków miejskich, co było sprzeczne ze wszystkimi lokalnymi prawami. W r. 1555 w czasie kłopotów z Kościołem kalwińskim, zawieszono egzekucję wyroków sądów duchownych przez starostów w sprawach wnoszonych przeciwko szlachcie z powodów religijnych. W r. 1563, po uregulowaniu kwestii nabywania sołectw czyli jurysdykcji wiejskiej, otwarto szlachcie drogę wiodącą do pełnej kontroli nad ludnością zamieszkującą jej majątki. W dziedzinie handlu szlachtę zwolniono od opłat celnych za towary przeznaczone do jej własnego użytku. Na sejmikach sprawowała kontrolę nad ogromnie zróżnicowanymi systemami wag i miar oraz ustalała ceny. Od r. 1573 szlachta posiadała wyłączne prawo eksploatacji drewna potażu oraz surowców mineralnych pochodzących z ziem będących jej własnością. Zawsze też miała prawo zakupu soli po cenach uprzywilejowanych. (...)

Strona redakcyjna

Tytuł oryginału:
GOD 'S PLAYGROUND. A HISTORY OF POLAND

Volume I: THE ORIG1NS TO 1795
Columbia University Press, New York 1982
Copyright Norman Dayies 1982
Volume II: 1795 TO THE PRESENT
Oxford University Press, Oxford

Copyright Norman Davies 1981

TOM I
Konsultacja historyczna:
Adolf Juzwenko, Michał Kaczmarek,
Karol Modzelewski, Stefania Ochman
Współpraca:
Józef Kozak, Janina Ozga, Anna Szulczyńska

TOM II
Konsultacja historyczna:
Zbigniew Fras, Adolf Juzwenko, Tadeusz Marczak
Współpraca:
Józef Kozak, Jadwiga Ozga, Teresa Podoska
Opracowanie graficzne: Joanna i Janusz Wysoccy

Indeksy:
Artur Czesak, Józef Kozak, Joanna Rusinek

Łamanie: Irena Jagocha

Książka zalecana przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego i wpisana do zestawu książek pomocniczych do nauczania historii na poziomie szkoły średniej. Nr w zestawie 124/92.

Copyright for the Polish translation by Elżbieta Tabakowska
Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Znak, Kraków 2001, 2003

ISBN 83-240-0020-8

Zamówienia: Dział Handlowy 30-105 Kraków, ul. Kościuszki 37
Bezpłatna infolinia: 0800-130-082
Zapraszamy też do naszej księgarni internetowej: www.znak.com.pl