Giulio Onofrio

Historia teologii (Epoki: odrodzenia, średniowiecza, nowożytna, patrystyczna)

Kategoria

naukowe

Wydawnictwo M

Cena 399.00 zł

ISBN 978-83-60725-95-5

waga 4.780 kg
nr kat. Rhema 33723

Towar lub tytuł już niedostępny

Notka

Seria Historia teologii jest historią całej teologii chrześcijańsko-katolickiej opracowaną przez wybitnych naukowców. Zachęca ' w duchu Soboru Watykańskiego II ' do korzystnej odnowy perspektyw, metod i instrumentów refleksji nad wiarą. Każdy z tomów przynosi wiadomości historyczne, dane bibliograficzne, opisy środowiska historyczno-kulturowego autorów, jak również szkół teologicznych i kierunków myślowych.
Seria niezbędna dla każdego teologa, ponieważ obejmuje dwadzieścia wieków refleksji teologicznej, począwszy od objawienia biblijnego.

tom 1 Epoka patrystyczna
tom 2 Epoka średniowieczna
tom 3 Epoka odrodzenia
tom 4 Epoka nowożytna

HISTORIA TEOLOGII - Epoka patrystyczna
Angelo di Berardino, Henri Crouzel, Prosper Grech, Eric Osborn, Lorenzo Perrone, Manlio Simonetti, Basil Studer
Bogate źródło kontekstów piśmiennictwa antyku chrześcijańskiego, uzupełnione obszerną bibliografią dzieł i cennych opracowań. Pozwala zrozumieć czasy i sposoby myślenia pierwszych chrześcijańskich teologów.

HISTORIA TEOLOGII - Epoka średniowieczna
Giulio d`Onofrio
Nowe, oryginalne opracowanie, w miarę możliwości bezpośrednio oparte na źródłach ? editio minor, powstałe przy współudziale wykładowców historii i teologii średniowiecznej oraz mediewistyki. W syntetycznej formie obejmuje okres od VIII do XIV wieku.

HISTORIA TEOLOGII - Epoka odrodzenia
Giulio d`Onofrio
Teologia tego okresu polega na przecieraniu nowych szlaków. Bezsprzeczną zdobyczą myśli teologicznej tej epoki jest zasada, zgodnie z którą celem ostatecznym wszelkich operacji teologicznych jest ujrzenie Boga w Jego prostocie.

HISTORIA TEOLOGII - Epoka nowożytna
Giuseppe Angelini, Giuseppe Colombo, Marco Vergottini
Tom uwypukla trzy wielkie prądy teologiczne: teologię kontrowersyjną, teologię barokową i teologię neotomistyczną. Specjalne opracowanie poświęcono szkole tybingeńskiej, uwzględniając różnorodność tej orientacji i wyodrębniając ją z teologii barokowej. Ostatnie rozdziały poświęcone są wydarzeniom XIX stulecia.

Fragment tekstu

1. Na wstępie pragniemy podać pewne powody, które skłoniły nas do opracowania niniejszego dzieła. Podjęliśmy się tego zadania niejako w odpowiedzi na postulaty niektórych teologów domagających się "wyprowadzenia teologii z zamkniętego kręgu badaczy, by ją przedstawić taką, jaka ona jest: jako wyraz kulturowy niezwykle wyczulony na wymagania i potrzeby czasów i na ścisły dialog z innymi formami kultury ... "
Wydało się nam rzeczą ważną, by przedstawić zarówno specjalistom, jak i niespecjalistom to wprowadzenie zwłaszcza w odniesieniu do dyscypliny, która w odróżnieniu od innych: na przykład literatury i filozofii, rzadko bywała przedmiotem całościowej prezentacji historycznej" (zob. F. Ardusso - G. Ferretti - A. M. Pastore - U. Perone, La teologia contemporanea. lntroduzione e brani antologici, Marietti, Torino 1980, 5).
2. Niniejsza Historia Teologii przy uwzględnieniu wspomnianych celów, które zostaną rozwinięte i ukazane poniżej, ma być historią całej teologii chrześcijańskokatolickiej . Sobór Watykański II stał się także dla naszego przedsięwzięcia wydawniczego punktem wyjścia i dojścia zarazem.
Przyznajemy, że niektóre jego wskazania ogólne okazały się bardzo interesujące i przynagliły nas do opracowania i przedstawienia tego rodzaju historii teologii. Sobór zachęca nas do zwrócenia uwagi na dwa zagadnienia: pierwsze, by pojmować i ukazywać teologię jako "głębsze rozumienie i wyjaśnianie Bożego objawienia" (DV 10-12; 23-24; GS 54-62; UR 11); drugie, by umieszczać teologię "w ramach nauczania i reformy studiów teologicznych" (GE 10-12 i zakończenie; SC 16; UR 10; IM 15). Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na podkreślenie jej źródeł w części historyczno-pozytywnej oraz wymogów i potrzeb ze strony uwarunkowań historyczno-kulturowych. Ponadto "do tych dwóch zagadnień - jako pole napięcia i różnorakich interpretacji - dołącza się stwierdzenie, że twórczość teologiczna powinna mieć charakter ?duszpasterski?" (zob. F.G. Brambilla, 1 pronunciamenti ecclesiali dal Concilio ad oggi, w II teologo, Ed. Glossa, Milano 1989, 129).
3. Warto wymienić kilka przykładów tego rodzaju współczesnej literatury, zarówno ze względu na jej zasługi, jak i brak twórczego poszukiwania naukowego w tym zakresie.
Możemy wspomnieć tutaj o zarysie historii teologii w wartościowym i godnym uwagi artykule Y. Congara, Theologie w Dictionnaire de Theologie Catholique, t. 15, kol. 346-447 (1946), przedstawionym bardziej zwięźle w La fede e la teologia, Ed. Desclee, Roma 1967, str. 221 - 287.
Inny poziom i wartość przedstawiało dzieło F. Cayre, Patrologia e storia della teologia, 3 tomy, Ed. Desclee, Roma 1936 nn, wykorzystywane przez lata w wykładach wprowadzających do teologii, w seminariach i bardzo cenione przez autorów opracowań teologicznych.
Obecnie został już przetłumaczony pierwszy tom dzieła, (opr. E. Villanova, Storia della Teologia Cristiana, t 1, Dalle origini al XV secolo, Ed. Boda, Roma 1989), który przynosi liczne wiadomości historyczne, dane bibliograficzne, nierzadko wyczerpujące opisy środowiska historyczno-kulturowego autorów, jak również szkół teologicznych i kierunków myślowych.
Istnieją także krótkie ujęcia syntetyczne. Zasługują tutaj na wzmiankę opracowania, których dokonali: C. Rocchetta, La teologia e la sua storia, w C. Rocchetta - R. Fischella - G. Pozzo, La teologia tra la rivelazione e sto na. lntroduzione alla teologia sistematica, EDB, Bologna 198763, 13 -162; R. Battocchio, Uno sguardo alla storia della teologia, w La teologia. lntroduzione, Ed. Piemme, Casale Monferrato 1992, 28 - 73.
Powinniśmy również wspomnieć o inicjatywie opracowania historii teologii w kilku tomach, które mają być wkrótce wydane przez Editrice Dehoniane w Rzymie.
Wreszcie, gdy chodzi o wiek dwud~iesty oraz przed- i posoborowy dorobek teologiczny, to mamy do czynienia z wartościowymi, zachęcającymi opracowania z tego zakresu. Niech nam będzie wolno wymienić tylko niektóre spośród nich.
Ww. Aa., Bilan de la theologie du XXe siecle, 2 tomy, Ed. Castermann, Paris 1970. Włoskie tłumaczenie w czterech tomach wydane w 1972 r. przez Editrice Citta N uova.
L Mancini, Novecento teologico, Ed. Vallecchi, Firence 1977.
Ww. Aa., Lessico dei teologi del secolo XX, Ed. Queriniana, Brescia 1978.
4. Z powyżej przytoczonych powodów podjęliśmy się opracowania i wydania niniejszego dzieła.
Brak jest bowiem opracowania historii teologii, które by:
- obejmowało dwadzieścia wieków refleksji teologicznej, począwszy od objawienia biblijnego;
- nie było historią dogmatu;
- nie było historią poszczególnych teologów.
Oczywiście nie można z naiwną prostotą wydawać historii teologii lub przedstawiać jej szerokiemu kręgowi odbiorców, jakby to wydawnicze przedsięwzięcie było naturalnym, dojrzałym owocem pracy, które bez wysiłku i trudności narzuca się prawie samo przez się.
Słowo "teologia" - godzę się na inne zdanie w tej sprawie - nie miało na przestrzeni wieków jednego, ściśle sprecyzowanego znaczenia.
Nie jest więc mało znaczącym przedsięwzięciem próba rozpoznania i określenia na podstawie dokładnej analizy historii, co w różnych jej okresach rozumiano przez pojęcie "teologia".
Rodzaje i gatunki literackie dzieł, które w ciągu wieków uważano za teologiczne, bardzo różnią się między sobą. Domagają się od nas, abyśmy ze względu na przebytą w wierze drogę i uwarunkowania kulturowe uznali je za to, czym są w istocie i dostrzegli znaczenie, jakie mają dla naszego życia.
Podjęte przedsięwzięcie ma na celu uzupełnienie braku tego rodzaju opracowań i dokonanie tego z dokładnością i pokorą, cechującą każde dzieło historyczne, które powinno być otwarte na uzupełnienia, dodatki, wzbogacenia przez nowe ujęcia w przyszłości. Dzięki coraz to lepszym opracowaniom, których potrzeba i stosowność - moglibyśmy powiedzieć konieczność - wynikają z wniosków i spostrzeżeń wyrażonych przez samych znakomitych autorów, którzy wnieśli swój wkład do tego dzieła.
5. Warto przypomnieć "krótką" historię marzeń i przedsięwzięć dotyczących tego dzieła. Mimo, że dopiero teraz ów wydawniczy zamysł został urzeczywistniony, to zarówno wydawca, jak i autorzy od dawna go pragnęli i o nim "marzyli".
Pragnienie to ma prawie dwudziestoletnią historię.
Na początku lat siedemdziesiątych zaproszono do opactwa Madonna della Castagna (Genua) zespół włoskich teologów, aby rozważyli potrzebę opracowania pomocy służących do nauczania teologii i wprowadzenia jej w dialog kulturowy ze współczesnymi ludźmi.
Na podstawie posiadanej korespondencji i protokołów z posiedzeń możemy wymienić nazwiska osób wówczas tam zaproszonych; według porządku alfabetycznego byli to: Z. Alszeghy SI, B. Baroffio, A. Beni, N. Bussi, G. Colombo, M. Flick SI, M. Magrassi, A. Marranzini, A. Milano, E. Ruffini.
Zgodzono się co do potrzeby opracowania tego rodzaju historii teologii, chociaż trzech spośród uczestników uważało to przedsięwzięcie za trudne do urzeczywistnienia, z powodu braku szczegółowych opracowań, dotyczących pewnych okresów historycznych. Zaproponowano założenie instytutu z własnym budżetem ekonomicznym, którego celem
byłoby wspieranie badań naukowych i zredagowanie prowizorycznego zarysu historii teologii.
Nastąpiły dalsze spotkania teologów z udziałem innych osób, ale projekt nie został podjęty.
W naszym wydawnictwie powracała jednak ciągle refleksja, która przybierała formę pytania: jeśli istnieje historia literatury w rożnych językach i kulturach, jeśli istnieje historia filozofii, które z biegiem lat i dzięki nowym studiom można, a nawet powinno się wydawać ponownie wraz z poczynionymi uzupełnieniami, poprawkami i wzbogaceniami, to dlaczego nie można by napisać historii teologii przy udziale wielu autorów?
Wydaje nam się, że możemy śmiało powiedzieć, iż to nasze wielkie pragnienie i "marzenie" wreszcie się urzeczywistniło.
II. Nie jest to historia dogmatu ani historia literatury chrześcijańskiej
6. Przynajmniej pięć lat upłynęło na spotykaniach i wymianie myśli wykładowców i uczonych z poszczególnych wydziałów lub ośrodków uniwersyteckich. Zajmowali się oni badaniami naukowymi, sporządzaniem projektów oraz dzielili się wątpliwościami, na które należało dać odpowiedź i określić kryteria opracowywania poszczególnych przyczynków do tego dzieła.
Aby opracować historię teologii, należało oczywiście zbadać, jak poszczególni autorzy w określonym czasie nawiązywali i ustosunkowywali się do Biblii oraz jak oceniali to, co jest jej "przewodnią myślą", treścią i "sercem", a mianowicie: stosunek człowieka do Boga, wychodzenie Boga na poszukiwanie człowieka i obdarowanie go swoją łaską.
A to rodziło dalsze pytania, które mogły pozwolić w bardziej uzasadniony sposób wyróżnić okresy historyczne, obszary geograficzne, główne zainteresowania kulturalne, a także wzajemne oddziaływania oraz powiązania z innymi dyscyplinami i naukami lub przynajmniej sposób myślenia o doświadczeniu człowieka.
Stawianie tego rodzaju pytań przyczyniło się do przejrzystego ujęcia tego dzieła.
- Jak Bóg się ustosunkowywał do człowieka?
- O jakim zbawieniu należy mówić?
- Jak należy posługiwać się Biblią i korzystać z niej?
- Jakich pojęciowych sformułowań się używa?
- Gdzie uprawia się teologię?
Kto uprawia teologię?
- Kiedy możemy mówić o uprawianiu teologii?
- Jaki związek istnieje pomiędzy modlitwą, liturgią a teologią?
- Jaki związek istnieje pomiędzy magisterium papieskim, biskupim, soborowym a teologią?
- Co oznacza termin "Tradycja apostolska" i jaki ma związek z teologią?
- Czy teologia wywiera wpływ skuteczny na codzienne życie człowieka i na
wielkie wybory i przedsięwzięcia Kościoła, jeśli tak, to jaki? - Czy można zatem określić, co to jest teologia?
- Czy można określić jej metodę?
- Czy istnieją pisma i szkoły, które roszczą sobie prawo do tego, by je uznawać za
teologiczne, a które tracą znaczenie w zestawieniu z właściwą metodą teologiczną? - Czy na zagadnienie i potrzebę kultywowania teologii zwracano uwagę począwszy od I wieku, czy dopiero w epoce patrystycznej zaczęto ją uprawiać? - Czy to zagadnienie pojawiło się już na samym początku chrześcijaństwa, czy wywodzi się z późniejszej, ściśle określonej epoki?
- Jaki związek istniał miedzy myśleniem filozoficznym a twórczością teologiczną?
- Jakie było oddziaływanie ówczesnych obyczajów i motywów, inspirujących istniejącą kulturę (-y) na teologię i odwrotnie?
7. Stojąc w poczuciu odpowiedzialności wobec tych i tym podobnych pytań, redaktorzy i autorzy postanowili nie opracowywać:
- historii dogmatu, a więc historii doktryn chrześcijańskich;
- historii myśli - refleksji poszczególnych teologów, pomimo że byli wielcy
i dalej za takich uchodzą
- historii literatury chrześcijańskiej; a tym bardziej
- historii Kościoła, przedstawionej z pewnej perspektywy lub punktu widzenia.
Owocem żmudnego wysiłku podejmujących to przedsięwzięcie, o którym świadczy już pierwszy tom, jest zasadniczo ukazanie twórczej pracy teologicznej. Uwzględniono kierunki teologiczne, warunki, bodźce, wpływające na głównych twórców naukowej pracy teologicznej, ich ?sposób uprawiania teologii?, wyniki, które uzyskali.
8. Dzieło to powstaje w toku rozwoju kultury światowej, a więc również europejskiej, w której dostrzega, a także wysuwa się pewne twierdzenia i sygnalizuje podstawowe potrzeby.
dwudziestolecie, obejmuje myślą okres od końca ubiegłego wieku do ustaleń Soboru Watykańskiego II i czas bezpośrednio następujący po nim, a także skłania nas do przyjęcia stwierdzenia, że "błąd. - w odniesieniu do teologii i teologów - polega ... na takim pojmowaniu teologii, które w taki sposób zestawia rozum i wiarę, że staje się to źródłem zasadniczego rozdzielenia tych dwóch pojęć".
Zadaniem pracy teologicznej, a więc kryterium użyteczności ponownego odczytania historii teologii jest "wydobycie i podkreślenie wartości poznania (prawdy) właściwej wierze... To teolog, który nie polega na subiektywności swojej wyobraźni, ale na rozumie "kierowanym" i "tkwiącym" w wierze, powinien określać teologię, nie zaś instytucja, a tym bardziej kultura, która próbuje tendencyjnie o teologii decydować.
To właśnie jest "miejsce" teologii, którego teolog nie powinien nigdy opuszczać, ponieważ teologia pochodząc ostatecznie "z góry" nie znosi przemieszczeń".
To wszystko nie jest sprzeczne z możliwością istnienia takiej teologii, którą można by było poznawać i która zaliczałaby się do nurtu współczesnej kultury, do świata twórców i zwolenników różnych nauk i dyscyplin. Co więcej, możliwość przebycia liczącego dwa tysiące lat "biegu" teologii chrześcijańskiej, a następnie katolickiej teologii chrześcijańskiej, prowadzi do uchwycenia i zrozumienia tożsamości, która odróżnia teologię i teologa od innego rodzaju pracy badawczej i refleksji. I prowadzi jednocześnie do uznania jej "naukowości" i doniosłości, a zatem zaakceptowania jej obecności nadającej "sens" i przynoszącej obiektywną propozycję o doniosłym znaczeniu.
III. Podział dzieła
9. Dzieło wydano w trzech tomach; przy czym drugi tom dzieli się na dwie części.
Zarówno redaktorzy, jak i autorzy zgodzili się na tego rodzaju podział, który uwzględnia okresy historyczne.
Pierwszy tom, obejmujący cały okres teologii patrystycznej, mianowicie wieki I - VII, został napisany pod redakcją profesorów Basila Studera i Angelo Di Berardino z Pontificio Istituto Patristico "Augustianum" w Rzymie, przy współpracy wykładowców pochodzących z francuskiego, niemieckiego i australijskiego obszaru kulturowego.
Drugi tom dotyczy historii teologii średniowiecznej i obejmuje dłuższy okres, który rozciąga się od późnego wieku VIII do XIV. Redaktorem tej części jest profesor Giulio D'Onofrio. Powstała ona przy współudziale wykładowców historii i teologii średniowiecznej oraz mediewistyki, wywodzących się z Uniwersytetów włoskich,
Papieskich Uniwersytetów Kościelnych, a także przy współpracy międzynarodowej.
Trzeci tom, który obejmuje okres od Soboru Trydenckiego aż do XX wieku, napisany został pod redakcją Międzyregionalnego Wydziału Teologicznego Włoch Północnych (Mediolan).
10. Dla ukazania wartości tego cennego dzieła, opracowanego przez znakomitych autorów wydaje się nam rzeczą stosowną, przedstawienie przynajmniej w głównych zarysach, treści zawarte w dwóch pozostałych tomach.
Tom drugi, obejmujący teologię średniowieczną, pierwszą część poświęca Epoce karolińskiej (VIII - X w.); część druga nosi tytuł "Dialektycy" i ,,Antydialektycy" między X a XI wiekiem; natomiast trzecia: Wiek XII; część czwarta podejmuje zagadnienie Metody teologicznej w filozofii arabsko-hebrajskiej i jej przenikanie na Zachód; część piąta skupia się na Wieku XIII; wreszcie część szósta i siódma przytaczają bogatą literaturę, związaną z tymi okresami: od wieku XIV i wieku XV - XVI, od teologii średniowiecznej do teologii nowożytnej.
Trzeci tom podejmuje zagadnienia dotyczące teologii katolickiej w epoce nowożytnej, z uwzględnieniem teologii protestanckiej i prawosławnej o tyle, o ile miały one wpływ na teologię katolicką. Rozpoczyna się syntetycznym ujęciem, które ma na celu określenie metody hermeneutycznej, wyjaśniającej całą rekonstrukcję historiograficzną. Następnie przytoczone zostają opracowania analityczne, które odpowiadają bardziej znaczącym i wymagającym dogłębnego sprawdzenia okresom, pod kątem historycznego i strukturalnego rozwoju, a także przemian teologii katolickiej w epoce nowożytnej. W końcowej części przedstawiono ocenę poszczególnych dyscyplin teologicznych wraz z pewnymi uzupełnieniami o charakterze historycznym.
11. Wydawnictwo bardzo się cieszy i jest dumne z tego, że zostało zaproszone, do podjęcia się tego wydawniczego przedsięwzięcia, i żywi uzasadnioną nadzieję, iż w ten sposób przyczyniło się do wydania pożytecznego dzieła, nie tylko dla potrzeb studiów teologicznych, ale także dla szerokiego świata kulturalnego. Mamy nadzieję, że będzie ono również wiernym ukazaniem dróg przebytych i wytyczonych dla Kościoła i ludzkości.
W imieniu Wydawnictwa Luciano Pacomio

Wysyłka na nasz koszt!