Notka
Po opublikowaniu serii artykułów w "Gazecie Polskiej", jak i po licznych wypowiedziach w mediach, na temat ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na Wołyniu i Kresach Południowo-Wschodnich, otrzymałem sporo listów. Po ich lekturze doszedłem do wniosku, że istnieje zapotrzebowanie na przystępną książkę przybliżającą tamte tragiczne wydarzenia, a jednocześnie stanowiącą polemikę z tzw. poprawnością polityczną, która skazuje Kresy i dramaty tam rozegrane na świadome przemilczenie.
Publikację tę oddaję niniejszym w ręce Czytelników. Zawarte w niej materiały zostały tak dobrane, aby osobom urodzonym po wojnie przybliżyć tragedię, która była udziałem pokolenia ich rodziców i dziadków. Z kolei dla Kresowian będzie to swoistego rodzaju "podróż sentymentalna".
Książka ta została podzielona na trzy części. Pierwsza z nich składa się ze zbioru felietonów zamieszczanych od stycznia do sierpnia 2008 r. w "Gazecie Polskiej". Niektóre z nich zostały znacznie poszerzone. Do felietonów tych dołączonych jest sześć nowych, dotąd niepublikowanych.
Druga część składa się z opracowania historycznego na temat zagłady wsi Korościatyn k. Monasterzysk, rodzinnej miejscowości moich Dziadków. Opracowanie to było już publikowane w monografii o ludobójstwie na Tarnopolszczyźnie, ale niniejsza wersja jest poszerzona i wzbogacona o przypisy.
Trzecią część - najobszerniejszą - stanowi dotychczas niepublikowane opracowanie historyczne mordów dokonanych na Ormianach i Polakach w Kutach nad Czeremoszem. Zawarta jest w nim także historia owego miasta, które leżąc na Pokuciu, było jednym z najpiękniejszych zakątków Kresów. Opracowanie to, przygotowywane przez kilka lat, powstało na podstawie relacji świadków i kwerendy w archiwach.
Publikację zamykają dwa teksty, które na moją prośbę napisali Ryszard Szawłowski, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu Calgary w Kanadzie i Ewa Siemaszko, która wraz ze swoim ojcem Władysławem jest autorką głośnej monografii historycznej "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945".
Środki, z których została sfinansowana niniejsza pozycja, pochodzą z honorarium otrzymanego za książkę "Moje życie nielegalne" oraz z Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza za książkę "Księża wobec bezpieki".
Tadeusz Isakowicz-Zaleski urodził się w Krakowie w 1956 roku. Matka nauczycielka, pochodząca z rodziny obrządku ormiańsko-katolickiego; ojciec językoznawca, docent Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. W 1975 roku wstąpił do seminarium duchownego, które ukończył, po przymusowej dwuletniej przerwie na odbycie służby wojskowej. Święcenia kapłańskie przyjął w 1983, w tym samym roku został skierowany do Rzymu na studia liturgii ormiańskiej. Władze komunistyczne nie dały mu paszportu. Swoje marzenia o posłudze Ormianom zaczął realizować dopiero w 2000 roku jako duszpasterz Ormian w Krakowie. Dwa lata później Prymas Polski kardynał Józef Glemp mianował go duszpasterzem Ormian w Polsce. Od końca lat 70. związany z opozycją demokratyczną - środowisko "Krzyża Nowohuckiego", "Spotkań", SKS-u. W latach 1985 - 1989 kapelan Solidarności - Duszpasterstwo Ludzi Pracy w Nowej Hucie - Mistrzejowicach, współpracownik ks. Kazimierza Jancarza. W 1988 był kapelanem Solidarności podczas strajku w hucie im. Lenina. Za działalność opozycyjną dwukrotnie pobity przez "nieznanych sprawców."
Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski - jeszcze jako kleryk - zaangażował się w pracę na rzecz osób upośledzonych umysłowo (duszpasterstwo wspólnot "Wiara i Światło"). W 1987 roku zakłada wraz ze Stanisławem Pruszyńskim i Zofią Tetelowską - Fundację imienia Brata Alberta w Radwanowicach. Dziś w jej ramach działa 30 ośrodków terapeutycznych w całej Polsce. Jego pasją jest literatura i historia. Od wielu lat pisze poezje. Wydał cztery tomiki wierszy: "Oblężenie", "Wspomnienia", "Morze Czerwone" i "Świętych obcowanie". Ponadto jest autorem czterech książek: "Arcybiskup ormiański Izaak Mikołaj Isakowicz", "Słownik biograficzny księży ormiańskich w Polsce", "Księża wobec bezpieki" oraz "Moje życie nielegalne". Uczestnik i organizator wielu konwojów humanitarnych m. in. do krajów byłej Jugosławii, Czeczenii, Albanii, Ukrainy. Laureat nagrody POLCULU (1992), Medalu św. Jerzego (1997), Orderu Uśmiechu (1998). Członek honorowy Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w Kombinacie Nowohuckim. W 2006 roku odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu "Polonia Restituta".
Spis treści
Wstęp
I. Felietony
Pamięć o ludobójstwie
Świadectwo kosmonauty
Wielki Piątek w Janowej Dolinie
Diament rozerwany końmi
Przebraże
Rzeź w Sanktuarium Matki Bożej
Niechciani męczennicy
Kapłan przecięty piłą
Barbarzyństwo
Metropolita i zbrodniarze
Ekspatriacja
Zapalmy znicze
Polacy przeciwko Polakom
Ojciec dobrze rąbał
Marszałek, ambasador i ordery
Kara i wygodne życie
II. Zagłada Korościatyna
III. Męczeństwo Polaków i Ormian w Kutach nad Czeremoszem w latach 1939-1945
Historia miasta i parafii ormiańskiej
Wrzesień 1939
Pierwsza okupacja radziecka
Okupacja niemiecka
Mordy w Kutach w marcu 1944
Mordy w Kutach w kwietniu 1944
Druga okupacja radziecka i ekspatriacja
Publikacje autora
Dwa krótkie addenda na zaproszenie autora
Ryszard Szawłowski
Ewa Siemaszko
Indeks osobowy
Indeks miejscowy