Artur Mezglewski

Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne

Kategoria

naukowe

Wydawnictwo KUL

Cena 41.60 zł

ISBN 978-83-7363-932-4
(gabaryt L - 2XL)
waga 0.632 kg
nr kat. Rhema 28630

Towar lub tytuł już niedostępny

Notka

Autor książki nie adresuje jej w szczególny sposób do nikogo, wychodząc z klasycznego już założenia (ukłon w stronę pana Wojciecha Młynarskiego): "niech każdy robi swoje". Skoro jest wykładowcą prawa wyznaniowego, to do jego obowiązków należy dokonywanie krytycznej oceny obowiązujących przepisów prawa oraz ich wykładni. I z tego obowiązku stara się wywiązywać jak najlepiej.
W kontekście przywołanej powyżej zasady "niech każdy robi swoje", autor uważa jednak, iż książka winna stać się lekturą obowiązkową dla tych, którzy stanowią prawo oraz stosują go w przedmiocie objętym tematyką pracy. Podniesione na lamach książki tezy i postulaty niewątpliwie zasługują przynajmniej na to, aby się do nich odnieść.
Książka może stać się przydatna dla wszystkich tych, którzy stosują prawo w praktyce oświatowej: pracowników Ministerstwa Edukacji Narodowej, pracowników kuratoriów oświaty, dyrektorów szkół publicznych, nauczycieli religii. Zawiera bowiem cały szereg postulatów, których uwzględnienie niewątpliwie przyczyni się do wzrostu kultury administracyjnoprawnej oraz właściwego uporządkowania ról, jakie pełnić mają poszczególne podmioty uczestniczące czynnie lub biernie w procesie nauczania religii w szkołach publicznych.
Autor niniejszego opracowania nie uczestniczył i nie uczestniczy w żadnych gremiach zajmujących się stanowieniem bądź nowelizacją przepisów dotyczących nauczania religii w szkołach publicznych. Nie jest też wtajemniczony w stan aktualnych prac nad ich nowelizacją. Brak informacji na temat aktualnie prowadzonych prac nad zmianami prawa oświatowego w zakresie statusu edukacji religijnej w szkołach publicznych stanowi niewątpliwie jeden z podstawowych braków niniejszej publikacji. Brak ten paradoksalnie może jednak okazać się jej głównym atutem. Z tego bowiem powodu prezentowanej publikacji z całą pewnością nie można odmówić jednego: świeżości spojrzenia na aktualny stan prawny dotyczący edukacji religijnej w polskich szkołach publicznych.

Spis treści

WYKAZ SKRÓTÓW

WSTĘP

Rozdział I
KONTEKST HISTORYCZNOPRAWNY

1. Okres II Rzeczypospolitej - edukacja obligatoryjna
1.1. Obowiązkowe nauczanie religii a wolność sumienia i wyznania
1.2. Obowiązek uwzględnienia nauki religii przez władze szkolne
1.3. Obowiązek uczniów uczęszczania na lekcje religii
1.4. Związki wyznaniowe uprawnione do nauczania religii w szkołach
1.5. Kompetencje władz państwowych i kościelnych
Wnioski

2. Lata 1944-1961 - proces eliminacji nauki religii ze szkół
2.1. Nowa wykładnia przepisów Konstytucji marcowej dotycząca szkolnej nauki religii
2.2. Podstawy nauczania religii w szkołach pod rządami Konstytucji lipcowej
2.3. Akty prawne niższego rzędu oraz działania faktyczne ograniczające nauczanie religii w szkołach
Wnioski

3. Lata 1961-1989 - edukacja pozaszkolna pod nadzorem władz oświatowych
3.1. Założenia ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania mające wpływ na działalność katechetyczną
3.2. Przepisy dotyczące prowadzenia punktów katechetycznych
3.3. Faktyczne możliwości prowadzenia działalności katechetycznej
Wnioski

4. Lata 1990-1991 - edukacja religijna w szkołach - rozwiązania prowizoryczne
4.1. Podstawy prawne i uwarunkowania przywrócenia nauki religii do szkół
4.2. Znaczenie ustaw majowych dla nauczania religii w szkołach
4.3. Status katechetów świeckich i zakonnych w roku szkolnym 1990/
4.4. Status księży katechetów w roku szkolnym 1990/
Wnioski

Rozdział II
RELIGIA JAKO PRZEDMIOT SZKOLNY

1. Zasada równoprawnego traktowania religii jako przedmiotu nauczania
1.1. Podstawy i treść zasady równouprawnienia
1.2. Zasady oceniania i klasyfikowania
1.3. Ocena z religii na świadectwie szkolnym
1.4. Religia jako przedmiot maturalny
Wnioski

2. Zasada bilateralności w kształtowaniu rozwiązań prawnych
2.1. Ogólne dyrektywy zasady bilateralności
2.2. Udział związków wyznaniowych w kształtowaniu przepisów dotyczących nauczania religii
2.3. Praktyka zawierania porozumień kościelno-resortowych
Wnioski

3. Zasada bezstronności światopoglądowej władz publicznych a nauczanie religii
3.1. Ogólne dyrektywy zasady bezstronności światopoglądowej władz publicznych
3.2. Bezstronność a wychowanie religijne w ramach systemu oświaty
3.3. Finansowanie lekcji religii w kontekście zasady bezstronności władz publicznych
Wnioski

Rozdział III
PRAWA I OBOWIĄZKI UCZNIÓW I ICH OPIEKUNÓW PRAWNYCH

1. Podstawy prawne prawa do udziału w katechizacji szkolnej
1.1. Konstytucyjne i prawnomiędzynarodowe gwarancje wolności religijnej
1.2. Przepisy bezpośrednio odnoszące się do nauczania religii w szkołach
1.3. Udział w lekcjach religii a "prawo do milczenia"
1.4. Ograniczenia w zakresie prawa do katechizacji szkolnej (limity uczniów)
Wnioski

2. Oświadczenia o uczestnictwie w lekcjach religii
2.1. Podmioty upoważnione do składania oświadczeń
2.2. Forma oświadczeń
2.3. Treść oświadczeń
2.4. Tryb składania oświadczeń
Wnioski

3. Zasada fakultatywności
3.1. Założenia fakultatywnej formy nauczania religii
3.2. Zasady wyboru religii i etyki
3.3. Konsekwencje dokonania wyboru nauki religii
Wnioski

Rozdział IV
KOMPETENCJE I ZADANIA WŁADZ OŚWIATOWYCH

1. Obowiązek zorganizowania lekcji religii
1.1. Wykładnia terminu "organizuje"
1.2. Zasady organizacji lekcji religii w ramach zajęć szkolnych
1.3. Grupy międzyszkolne oraz pozaszkolne punkty katechetyczne
Wnioski

2. Nadzór pedagogiczny nad nauczaniem religii
2.1. Podmioty sprawujące nadzór
2.2. Cele i formy sprawowania nadzoru
2.3. Postępowanie w przypadku negatywnych wyników nadzoru
Wnioski

Rozdział V
UPRAWNIENIA ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH

1. Zasada równouprawnienia
1.1. Zasada równouprawnienia in genere
1.2. Wymóg uregulowania sytuacji prawnej
1.3. Wymóg przedstawienia podstawy programowej i programu nauczania
Wnioski

2. Zasada autonomii związków wyznaniowych
2.1. Podstawowa treść zasady poszanowania autonomii i niezależności
2.2. Prawo do ustalania treści nauczania, programów i podręczników szkolnych
2.3. Prawo do desygnowania i usuwania nauczycieli religii
2.4. Prawo do realizowania nadzoru nad nauczaniem religii
2.5. Prawo do informacji o udziale w katechizacji swoich wiernych
Wnioski

Rozdział VI
STATUS NAUCZYCIELI RELIGII

1. Kwalifikacje
1.1. Wymagania kwalifikacyjne ustalone dla ogółu nauczycieli
1.2. Charakter klauzuli wyłączającej nauczycieli religii z unormowań ogólnych
1.3. Zakres wymagań kwalifikacyjnych ustalonych w porozumieniach kościelno-resortowych
1.4. Przygotowanie pedagogiczne
1.5. Skierowanie do nauczania religii
Wnioski

2. Stosunek pracy
2.1. Nawiązanie stosunku pracy
2.2. Możliwości zmiany treści stosunku pracy
2.3. Ustanie stosunku pracy
Wnioski

3. Specyfika zadań i statusu nauczyciela religii w zakresie praw i obowiązków
3.1. Zadania na poszczególnych etapach awansu zawodowego
3.2. Zadania w ramach zwykłej oceny pracy nauczyciela religii
3.3. Odrębności w zakresie praw i obowiązków
Wnioski

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

The Polish model of religious education in public schools. Regal aspects (Summary)
Polnisches Modeli religiôser Bildung in den Offentlichen Schulen. Rechtliche Aspekte (Zusammenfassung)
Modello polacco delll'educazione religiosa nelle scuole pubbliche. Aspetti giuridici (Riassunto)