Notka
"Szczęśliwa rodzina nie powstaje automatycznie przez fakt zawarcia związku małżeńskiego i zrodzenia potomstwa, ale jest tworzona mozolnym i zdeterminowanym wysiłkiem każdego dnia". Książka stanowi studium socjologiczne, prezentujące wyniki badań nad trwałością rodziny w Polsce.
Spis treści
Wykaz skrótów
Wstęp
Część I
UWARUNKOWANIA TRWAŁOŚCI RODZINY POLSKIEJ W PRZESZŁOŚCI
Rozdział I
Rodzina w swym wymiarze jednostkowym i społecznym
Rodzina a seksualny wymiar człowieka
Rodzina odpowiedzią na psycho-społeczne potrzeby człowieka
Rozdział II
Nauczanie kościelne u podstaw trwałości małżeństwa i rodziny
Naturalny charakter małżeństwa partnerów
Monogamiczny charakter małżeństwa
Sakramentalność związku małżeńskiego katolików
Nierozerwalność związku małżeńskiego katolików
Prokreacyjny charakter małżeństwa i rodziny
Rozdział III
Społeczno-ekonomiczne czynniki trwałości więzi małżeńsko-rodzinnej
Trwałość wyrastająca z więzi ekonomicznej
Rodzina preindustrialna systemem społecznych zabezpieczeń
Rodzina jako środowisko społecznej kontroli zachowań swych członków
Część II
MAKROSTRUKTURALNE CZYNNIKI DEZINTEGRACJI WSPÓŁCZESNEJ RODZINY POLSKIEJ
Rozdział IV
Przemiany makrostrukturalne społeczeństwa polskiego po II wojnie światowej
Przeobrażenia ustrojowe i społeczne w Polsce po II wojnie światowej i ich podłoże ideologiczne
Zmiany polityczne
Zmiany ekonomiczne
Reforma systemu oświaty i szkolnictwa
Marksistowska ideologia podstawą funkcjonowania systemu
Proces industrializacji i urbanizacji
Rozdział V
Podważenie więzi małżeńsko-rodzinnej w wyniku procesu sekularyzacji rodziny
Sekularyzacja prawna małżeństwa i rodziny
Zawężenie funkcji rodzinnych w ramach procesu specjalizacji
Zakwestionowanie katolickich norm moralnych wynikiem procesu racjonalizacji życia
Rozdział VI
Rozwód wyrazem całkowitego rozpadu więzi małżeńskiej
Rozwód kompleksowym problemem
Rozwód emocjonalny
Rozwód prawny
Rozwód ekonomiczny
Rozwód rodzicielski
Rozwód z sąsiadami i przyjaciółmi
Rozwód psychiczny
Rodzinne i społeczne następstwa rozwodu
Skutki rozwodu dla małżonków
Następstwa rozwodu dla dzieci
Społeczne skutki rozwodu
Struktura rozwodów w Polsce
Rozwody a okres trwania małżeństwa
Rozwody a ilość dzieci w małżeństwie
Rozwodzący się a poziom ich wykształcenia
Wiek małżonków w czasie wnoszenia powództwa o rozwód
Czas rozwodu małżeństw a powództwo rozwodowe
Przyczyny rozwodów
Część III
MIKROSTRUKTURALNE PODŁOŻE DEZINTEGRACJI WSPÓŁCZESNEJ RODZINY POLSKIEJ
Rozdział VII
Teoretyczno-metodologiczna problematyka badań
Teoretyczny model badań
Cel i metoda badań
Charakterystyka badanej zbiorowości
Rozdział VIII
Społeczno-osobowe charakterystyki małżonków a jakość ich małżeńskiego życia
Społeczne podobieństwo małżonków
Wiekowe podobieństwo małżonków
Podobieństwo pod względem religijnym
Podobieństwo systemu wartości małżonków
Zasoby małżeńskie małżonków
Przygotowanie do nowych ról
Wsparcie ze strony innych osób i instytucji
Rozdział IX
Wpływ społeczno-ekonomicznych czynników na jakość małżeńskiego życia
Społeczno-ekonomiczne przystosowanie
Praca zawodowa żony
Skład ogniska domowego
Zakorzenienie we wspólnocie lokalnej
Rozdział X
Małżeńskie gratyfikacje partnerów a jakość ich małżeńskiego życia
Pozytywna postawa względem współmałżonka
Emocjonalne gratyfikacje
Efektywność komunikowania się w małżeństwie
Zakres małżeńskich interakcji
Zgodność małżeńskich ról
Zakończenie
Dodatek
Przygotowanie do małżeństwa i rodziny
Pomoc rodzinie
Pomoc rozwiedzionym
Bibliografia
Aneks
Fragment tekstu
Jakość małżeńsko-rodzinnego życia może być zdefiniowana w terminach stopnia, w jakim podstawowe potrzeby jednostki w wymiarze seksualnym, psychicznym, ekonomicznym, społecznym i duchowym są zaspokajane, a doceniane wartości osiągane. W tym przypadku chodzi nade wszystko o ocenę małżeńsko-rodzinnego życia każdego z małżonków: poczucie szczęścia lub jego brak, zadowolenia lub niezadowolenia, spokój czy niepokoje, zgoda lub konflikty. Do tego można by dodać element jakości życia, wyrażony w terminach dostępu do wygód (na przykład wyposażenie domu) i stopnia zabezpieczenia społecznego (na przykład ochrona zdrowia).
Ocena sytuacji przez jednostkę wcale nie musi być obiektywna. Jej skutki są zawsze wynikiem subiektywnej oceny sytuacji, zgodnie z trwierdzeniem W. I. Thomasa i F. Znanieckiego, że jeśli "aktor" definiuje sytuację jako realną, to staje się ona realna w swoich skutkach.
Negatywna ocena jakości małżeńskiego życia nie musi automatycznie prowadzić do rozpadu małżeństwa ze względu na różne rodzaje więzów, które nie zawsze są dostrzegalne, a niekiedy nawet nie są artykułowane przez małżonków: bojaźń, poczucie więzi, obowiązku, przywiązanie do dominacji nad małżonkiem..., ale wywierają na małżonków presję, by trwać w związku. Niezależnie od tego, jakiej natury są oddziałujące więzy, powodują ten sam skutek: trwanie małżeństwa o niskiej jakości małżeńskiego życia.
Jakość małżeńskiego życia uwarunkowana jest trzema faktorami, z których każdy jest złożony z szeregu zmiennych:
Pierwszy faktor - społeczno-osobowe cechy małżonków: społeczna homogeniczność małżonków, ich zasoby, przygotowanie do nowych ról i ewentualna pomoc innych.
Drugi faktor - zadowolenie małżonków wynikające z ich małżeńsko-rodzinnego stylu życia: społeczno-ekonomiczne dostosowanie, akceptacja przez męża instrumentalnych ról żony, optymalny skład grupy rodzinnej oraz stopień zakorzenienia we wspólnocie lokalnej.
Trzeci faktor - gratyfikacje, których źródłem są małżeńskie interakcje: pozytywna postawa względem współmałżonka, emocjonalne gratyfikacje, efektywność komunikowania się, właściwe wypełnianie ról i zakres małżeńskich interakcji.