Notka
W ogromnej literaturze przedmiotu poświęconej Zbignie-wowi Herbertowi problematyka starości i śmierci wprawdzie się pojawia, ale nie stała się dotąd przedmiotem pejnego oglądu. Sprawa ma także inny aspekt, wykraczający już poza badanie twórczości jednego poety. Autorka wpisała swoje rozważania w kontekst współczesnej myśli antropologicznej, ukazującej wielowiekowe przemiany i najnowszą specyfikę w pojmowaniu końca życia ludzkiego. Podjęła tematykę o dużej doniosłości, wpisującą się w ważne współcześnie dyskusje intelektualne i mające szeroki rezonans w literaturze przełomu XX i XXI wieku.
W porządku historycznoliterackim Dagmara Zawistowska--Toczek posłużyła się metodą sztuki interpretacji, poddając uważnej analizie stylistycznej zarówno teksty publicystyczne, jak poetyckie, stawiając je w szczególnym krzyżowym ogniu pytań. Z publicystyki starała się bowiem wydobyć podteksty zaszyfrowane w użytych figurach retorycznych, szczególnie efektownie ukazała to w ostatnich rozdziałach pierwszej części, rozróżniając "szept poety" i "krzyk publicysty" oraz przedstawiając metaforykę i leksykę militarną. Z kolei w wierszach trzech późnych tomów: "Elegia na odejście", "Rovigo" i "Epilog burzy", obok zasadniczej dla nich problematyki osobistego stosunku do umierania, wprowadzonej w niespotykanej przedtem u tego poety perspektywie autobiograficznej, autorka tropi ukryte sensy odczytywane w kontekście ról, równolegle odgrywanych przez poetę na arenie publicznej. Przede wszystkim jednak przeprowadza wielostronną i bogatą interpretację trzech ostatnich zbiorów poetyckich Herberta z uwagi na dostrzeżony w nich projekt sztuki umierania, który traktuje jako dokonanie mające sens zarazem poetycki i egzystencjalny.
Prof. dr hab. Małgorzata Czermińska, fragment recenzji