Franz Josef Nocke

Eschatologia

Kategoria

naukowe

Wydawnictwo Drukarnia Diecezjalna - Sandomierz

Cena 16.80 zł

ISBN 83-7300-250-2
122 strony
format 140x200 mm
oprawa miękka
Sandomierz 2003 r.
waga 0.162 kg
nr kat. Rhema 01568

Nakład wyczerpany!

Notka

Książka jest potrzebna i jestem o tym głęboko przekonany, że znajdzie wielu odbiorców. Może służyć jako podręcznik eschatologii. Sięgną więc po nią przede wszystkim studenci teologii, kapłani, a także wielu katolików świeckich. Obok kleryków coraz więcej laików studiuje teologię, z czego należy się cieszyć. Może stanowić również znakomitą pomoc dla katechetów. Grono czytelników może poza wymienionymi grupami znacznie się powiększyć, bo sprawy ostateczne dotyczą wszystkich ludzi, choć niekoniecznie już teraz, ale w przyszłości nie wiadomo jednak czy bliskiej czy odległe.
Ks. bp dr Andrzej Śliwiński Ordynariusz Diecezji Elbląskiej

Dzieło to ukazało się pierwotnie w wydawnictwie Patmos Verlag Dusseldorf w 1982 roku, a następnie w rozszerzonej formie znalazło się w zbiorze "Podręcznik dogmatyki" wydanym w roku 1992 przez cenionego teologa mogunckiego, profesora Theodora Schneidera. I chociaż mamy w Polsce, obok rodzimych teologów, także już rozliczne tłumaczenia podobnych traktatów eschatologicznych, to ten przerasta je w jednym chociażby aspekcie, że ujmuje fenomen "rzeczy ostatecznych" w dialektyce pytań ludzkości i odpowiedzi teologii chrześcijańskiej. O tyle i aż o tyle jest to teologia bliższa życiu, czyli nachylająca się do konkretnego człowieka, poszukującego konkretnej odpowiedzi na zadane sobie powszechne pytanie o sens życia i jego spełnienie. Wydaje mi się, że właśnie ta książka odpowie w większej części na nasze pytania o życiu po śmierci. Jej novum polega głównie na doskonałym zespoleniu wzajemnym eschatologii indywidualnej i uniwersalnej, czyli zbawczego finału osoby jednostkowej ze zbawczym losem całej ludzkości.
Ks. Krzysztof Góźdź dyrektor Instytutu Teologii Dogmatycznej KUL

Spis treści

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne (bp Andrzej Śliwiński)
Świat i człowiek w ich wspełnieniu eschatologicznym (ks. Krzysztof Góźdź)

I SPEŁNIENIE ŚWIATA
1.Wprowadzenie
1.1Umiejscowienie
1.2. Współczesna problematyka
1.3.Pojęcia

2.Podstawy biblijne
2.1.Stare obietnice
2.2.Apokaliptyka
2.3.Przepowiadanie królestwa Bożego
2.4.Oczekiwanie paruzji
2.5.Łączność paruzji i sądu

3. Rozwój dogmatyczno-historyczny
3.1.Zmiana oczekiwania końca czasów w starożytnym Kościele
3.2.Chiliazm
3.3.Civitas Dei i Civitas terrena
3.3.1.Euzebiusz z Cezarei
3.3.2.Augustyn
3.3.3.Otto von Freising
3.4.Eschatologia i nowożytne myślenie postępowe

4Refleksja systematyczna
4.1.Współczesna dyskusja
4.1.1.Koniec świata
4.1.2.Ewolucja aż po spełnienie
4.1.3.Interpretacja egzystencjalna
4.1.4.Teologia nadziei
4.1.5.Teologia polityczna
4.1.6.Teolologia wyzwolenia
4.1.7.Możliwa samotranscendencja historii
4.1.8.Nadzieja w obliczu możliwej zagłady
4.1.8.1.Historia nadziei i historia cierpienia
4.1.8.2.Zaostrzone pytania
4.2Aspekty hermeneutyczne
4.2. l.Uzasadnienie i intencje wypowiedzi eschatologicznych
4.2.2.Język eschatologii
4.2.3.Zasięgu eschatologicznych wypowiedzi
4.3.Wypowiedzi treściowe
4.3.1.Spełnienie stworzenia a historia zbawienia
4.3.2.Teraźniejszość w horyzoncie przyszłości
4.3.3.Nadzieja a ludzka współpraca w spełnieniu
4.3.4.Stała otwartość historii

II.SPEŁNIENIE JEDNOSTKI

1.Wprowadzenie
1.1.Umiejscowienie
1.2.Dzisiejsza problematyka

2.Podstawy biblijne
2.1Skoncentrowanie na życiu
2.2.Wyobrażenia szeolu
2.3.Trwała wspólnota z Bogiem (Ps 73)
2.4.Pre-obrazy wiary w zmartwychwstanie? (Ez37;Oz6;Iz25)
2.5.Indywidualna nadzieja przyszłości w późnym Starym Testamencie
2.5.1.Apokaliptyczna nadzieja zmartwychwstania (Iz26;Dn12)
2.5.2.Sprawiedliwość dla męczenników (2Mch)
2.5.3.Wieczność (Mdr)
2.6.Sceptycyzm i skromność (Koh)
2.7.Zmartwychwstanie umarłych jako moment w Jezusowym przepowiadaniu
królestwa Bożego
2.7.1.Ówczesne wyobrażenia
2.7.2.Spór z saduceuszami

-i

2.7.3.Waga orędzia królestwa Bożego
2.8.Zwycięstwo nad śmiercią (Paweł)
2.8.1.Zmartwychwstanie do udziału w paruzji
2.8.2.Zmartwychwstanie w ciele
2.8.3.Zmartwychwstanie przez Ducha
2.8.4.Relatywizacja granicy śmierci
2.8.5.Pozbawienie władzy śmierci i grzechu
2.9.Życie wieczne już dziś (Jan)

3.Rozwój historyczno-dogmatyczny
3.1.Uniwersalna nadzieja i sąd
3.1.1.Wyznania wiary starożytnego Kościoła
3.1.2."Apokatastasis"
3.1.2.1.Klemens z Aleksandrii
3.1.2.2.Orygenes
3.1.2.3.Potępienie w VI wieku
3.1.3."Massa damnata
3.1.3.1.ugustyn
3.1.3.2.Średniowiecze i nowożytność
3.1.4.Streszczenie
3.2.Zmartwychwstanie, nieśmiertelność i stan pośredni
3.2.1.Ojcowie apostolscy
3.2.2.Apologeci
3.2.3.Orygenes
3.2.4.Augustyn
3.2.5.Wczesne średniowiecze
3.2.6.Scholastyka
3.2.7.Dalszy rozwój nauki o czyśćcu
3.2.8.Nowożytność
3.2.9.Wiek XX
3.2.10.Streszczenie

4.Refleksja systematyczna
4.1.Przypomnienie rozważań hermeneutycznych
4.2.Śmierć
4.2.1.Powszechność śmierci
4.2.2.Śmierć jako "koniec stanu pielgrzymiego"
4.2.3.W nawiązaniu do opisów reanimacji
4.2.4.Śmierć jako skutek grzechu
4.2.5.Śmierć jako samooddanie
4.3.Zmartwychwstanie
4.3.1.Kontynuacja biblijnej historii nadziei
4.3.2.Cielesne zmartwychwstanie
4.4.Stan pośredni między śmiercią a zmartwychwstaniem?
4.4.1.Tradycyjne wyobrażenie
4.4.2.Nowsza dyskusja
4.4.2.1."Zmartwychwstanie w śmierci"
4.4.2.2."Dialogiczna nieśmiertelność"
4.4.3.Systematyczne streszczenie
4.5.Sąd
4.5.1.Różne wyobrażenia
4.5.2.Sąd jako treść nadziei?
4.6.Czyściec
4.6.1.Purgatorium-cierpienia wydoskonalające
4.6.2.Modlitwa za umarłych
4.6.2.1.Problemy
4.6.2.2. Wnioski
4.6.2.3.Wzajemność
4.6.2.4.Spirytyzm
4.6.3.Reinkarnacja?
4.6.3.1.Pojęcia
4.6.3.2.Motywacje
4.6.3.3. Pytanie systematyczne
4.7.Możliwość ostatecznej klęski
4.7.1.Co oznacza "piekło"?
4.7.2.Realność?
4.8.Spełnienie
4.8.1.Obrazy
4.8.2.Pojęcia
4.8.3.Spełnienie jednostki w spełnieniu świata
4.8.4.Spełnienie życia w pełniBoga

Ważna literatura

Wstęp

Ks. dr Wojciech Borowski, wykładowca teologii dogmatycznej, przetłumaczył traktat autorstwa Franza Josefa Nocke, zawarty w podręczniku "Handbuch der Dogmatik", Bd. 2 pod redakcją Theodora Schneidera, który ukazał się w Patmos Verlag, Dusseldorf 1992.
Fakt ten trzeba przyjąć z wielką radością i to z kilku powodów. Nie mamy zbyt wielu podręczników w języku polskim, omawiających ten temat całościowo, integralnie. Co ważniejsze książka przyswojona polskiemu czytelnikowi jest tego godna i warta. Składa się z dwóch części, a mianowicie spełnienie świata i spełnienie jednostki, czyli eschatologia ogólna i szczegółowa. W większości podręczników eschatologii autorzy omawiają najpierw eschatologię indywidualną a dopiero potem eschatologię ogólną. Tu jest odwrotnie, co wynika, jak to autor określa, z przebiegu historii zbawienia, ponieważ nadzieja pojedynczego człowieka znajduje się w szerszym horyzoncie nadziei dla świata.
Sama książka jest logiczna i jasna. Autor omawia pojęcia, ukazuje podstawy biblijne, podaje rozwój dogmatyczno-historyczny, by wreszcie omówić refleksję systematyczną. Ujęcie problematyki jest współczesne. Podstawowym tematem jest zmartwychwstanie, w aspekcie którego porusza się inne problemy eschatyczne. Współczesna eschatologia posiada wiele problemów dyskusyjnych, co autor ukazuje. Brakuje mi jednak szerszego omówienia teologii rzeczywistości ziemskiej. Książka porusza prawie wszystkie tematy eschatologiczne i kończy się tematem spełnienia.
Tłumaczenie jest precyzyjne, dokładne. Tekst jednak nie jest ciężki, lecz słowo płynie potoczyście, bez zbędnych podkreśleń. Ks. dr Wojciech Borowski doskonale zna język niemiecki, a tłumacząc znalazł odpowiedni środek między zbyt kurczowym trzymaniem się tekstu i dowolnością.

Fragment tekstu

(...)
2.2. Apokaliptyka
Zupełnie inny obraz nadziei przedstawia apokaliptyka. Wiąże się ona z czasem (ok. 200 przed Chr. do 100 po Chr.), którego wydarzenia mogły wieść judaizm - zarówno politycznie i religijnie - do skrajnego pesymizmu. Pod obcym panowaniem Greków i Rzymian wszelkie szanse na ponowne powstanie własnego państwa zdawały się niknąć. Pobożni Żydzi byli prześladowani, torturowani i mordowani z powodu wierności Jahweh i Jego Prawu. Wielu przeszło na stronę władców. Gdy za panowania królów z rodu Hasmonejczków udało się ustanowienie w miarę suwerennego państwa żydowskiego, polityczni władcy do tego stopnia dopasowali się do pogańskiego hellenizmu, iż wielu pobożnych w Izraelu nie mogło się z nimi identyfikować. Stara perspektywa nadziei - Bóg przychodzi do swego ludu w wydarzeniach historycznych - zdawała się być utracona.
W niektórych kręgach wiernych Żydów nadzieja przybiera wówczas inną postać. Przyjmuje się, że także widomie negatywnie biegnącą historią kieruje Bóg: Bóg dopuszcza jej zmierzanie ku zagładzie, by potem móc wprowadzić nowy, lepszy świat (nowy "eon"). Opowiada się o "widzących", którym Bóg "objawił" bieg historii i którzy później przekazująprze-śladowanej wspólnocie, co widzieli (stąd nazwa "apokaliptyka") Słuchacze orędzia nie patrzą już więcej na siebie jako na wydanych bez nadziei strasznym czasom. Mogą rozumieć teraźniejszość jako część przebiegu historii, który wbrew wszelkim przejawom nie wymknął się Bogu z ręki, lecz poruszany jest przez Niego naprzód, by mógł się wkrótce rozpocząć nowy eon: wszystko to "musi" przyjść. Zatem i ta forma nadziei jest wyrazem wiary w Boga, któremu historia podlega, lecz który zarazem jest blisko niej.
(...)

Strona redakcyjna

Tytuł oryginału:
Franz Josef Nocke, Eschatologie,
w: T. Schneider (Hg.), Handbuch der Dogmatik,
Bd.2,Dusseldorf l992
Projekt okładki ks. Grzegorz Wąsowski
Redakcja wydawnicza Daniela Lewicka
Redakcja techniczna i opracowanie graficzne Jan Kunysz
ZA ZGODĄ WŁADZY DUCHOWNEJ
Copyright by Wydawnictwo Diecezjalne Sandomierz Prawo do tłumaczenia - ks. Wojciech Borowski
ISBN 83-7300-250-2
Drukarnia Diecezjalna, ul. Żeromskiego 4,27-600 Sandomierz
tel. (0-15) 832 31 92; fax (0-15) 832 77 87
www.wds.pl marketing@wds.pl