Notka
Prezentowana publikacja jest fragmentem przemyśleń, które ks. Blachnicki nazywał poszukiwaniem polskiej teologii wyzwolenia.
W centrum tych rozważań znajduje się problem wyzwolenia człowieka, zarówno z zależności od grzechu indywidualnego, jak i grzesznych struktur społecznych, zniewalających całe narody. Z lektury wyłania się postać wielkiego wizjonera, którego przenikliwe analizy trafniej opisywały rzeczywistość obozu komunistycznego, aniżeli rozprawy wielu sowietologów. Bronił w nich prawa człowieka do postrzegania siebie jako bytu wolnego wbrew totalitarnym formacjom z którymi zetknął się w swym życiu. Wyraża w nich także wiarą w siłą działania ludzi wolnych, tworzących wspólnotą zmierzającą do przezwyciężenie bezprawia oraz stworzenie społeczeństwa, które uznaje prawa człowieka i oferuje obywatelom możliwość prawidłowego moralnego wzrostu.
Był chyba jednym z nielicznych ludzi, którzy z taką wyrazistością dostrzegali kryzys sowieckiego imperium i przepowiadali jego upadek. Wpisywał to w wizją planu Zbawienia, w którym człowiekowi powinna przypaść rola kreatora własnej wolności.
Andrzej Grajewski
Spis treści
Wstęp
Od redakcji
Postsovieticum - a jednak stało się
Postsovieticum - utopia czy zadanie?
Nowe światło nadziei
Wyzwolenie to jeszcze nie wolność
A jednak - teologia wyzwolenia
Wolność a wyzwolenie
Czy istnieje polska teologia wyzwolenia?
Ku polskiej teologii wyzwolenia
Wiara a wyzwolenie
Program, który uratuje Polskę
Jasnogórska i fatimska ewangelizacja wolności Papieża Jana Pawła II
Jedność Europy - wolni ze Wschodu i Zachodu
Orędzie milczącego Kościoła
Wstęp
(...)
Sługa Boży Franciszek Blachnicki był z pewnością jedną z największych postaci Kościoła w Polsce w XX wieku. Jego życiorys kształtowały oba systemy totalitarne. Przeszedł przez hitlerowski obóz zagłady w Oświęcimiu, a później był więziony w PRL. To spowodowało, że musiał być ustawicznie konfrontowany z problemem braku wolności: jednostki i całego narodu. Dlatego wychowawca całego pokolenia polskich katolików był także wybitnym publicystą społecznym i politycznym, poszukującym odpowiedzi na pytanie, jak w określonych realiach społeczno-politycznych realizować ewangeliczne wezwanie do życia w wolności. Znaczna część jego przemyśleń politycznych nie jest szerzej znana. Jedynie częściowo była publikowana w wydawnictwach ukazujących się poza obiegiem cenzury PRL. Inne są zapisem jego wykładów, prelekcji, licznych spotkań ze środowiskami polonijnymi. Cały ten bogaty dorobek wymaga uporządkowania i opracowania. Dobrze więc się stało, że obecnie mamy możliwość zapoznania się z kolejnym wyborem przemyśleń ks. Blachnickiego.
Fragment tekstu
(...)
Teologia wyzwolenia i ewangelizacja
W przedstawionych powyżej doświadczeniach -w świadectwie ruchu oazowego, w świadectwie całego polskiego Kościoła, ruchu "Solidarność" - wszędzie możemy stwierdzić oddziaływanie wiary i innych zasadniczych ewangelicznych wartości. Postawy życiowe wynikające z tych inspiracji, dla totalitarnego, ateistycznego państwa mają wydźwięk polityczny, gdyż powiększa się w ten sposób przestrzeń wolności w poszczególnych osobach. Zmniejsza się natomiast liczba ludzi gotowych do ugięcia się przed władzą wymagającą bezwarunkowego posłuszeństwa oraz przed jej przemocą. Jeśli znajdują się ludzie, którzy w takich sytuacjach zdolni są powiedzieć "trzeba bardziej słuchać Boga aniżeli ludzi..." (por. Dz 4, 19) - niesprawiedliwie sprawowana władza zostaje osłabiona lub nawet złamana.
Ostatecznie wszelkie działania mają sprowadzać się do prowadzenia polityki środkami "ponadpolitycznymi". Równocześnie jednak mamy tutaj do czynienia z pewną rzeczywistością i doświadczeniem, jakich nie da się określić mianem "polityka", bo brakuje w nich politycznych celów oraz motywacji. Zjawiska te znajdują raczej wyjaśnienie w kategoriach myślenia "teologii wyzwolenia", z drugiej strony - mają one służyć za punkt wyjścia do jej rozwinięcia.
Ze względu na to, że w sytuacji Polski, doświadczenia te stoją w bezpośrednim związku z historycznymi doświadczeniami ludu polskiego i polskiego Kościoła - można, wydaje się, mówić o polskiej teologii wyzwolenia, widzianej oczywiście w ramach uniwersalnej teologii wyzwolenia postulowanej przez Jana Pawła II.
Zanim pod koniec tych rozważań wyliczone będą pokrótce elementy tej teologii -jeszcze jedna uwaga. Doświadczenia, o których była mowa powyżej - żadną miarą nie należą do przeszłości. Po wydarzeniach 13 grudnia 1981 roku, sytuacja Polski nie uległa zasadniczej zmianie. Duchowa walka o prawdziwą wolność prowadzona jest dalej - zarówno przez Kościół, Ruch Światło-Życie, jak i wśród działającej w podziemiu "Solidarności". Warunki zewnętrzne, naznaczone prześladowaniem wojskowego reżimu zmuszają do pogłębienia motywacji, oczyszczenia intencji, a co za tym idzie, jasnego opowiedzenia się za Krzyżem. W ubiegłym roku Kościół polski i nasz naród wzbogacił się duchowo wieloma przykładami odważnego świadectwa danego prawdzie i miłości. Fakty te stanowią równocześnie nowe bodźce dla powstającej "teologii wyzwolenia". Stanowi ja w pierwszym rzędzie poznanie ścisłej oraz jakże istotnej więzi pomiędzy ewangelizacją i wyzwoleniem. Ewangelia w swej najbardziej wewnętrznej istocie, ale również w swych konkretnych, historycznych wcieleniach, jest radosną nowiną o wyzwoleniu człowieka, przepowiadaniem o fakcie już dokonanym. Ewangelizacja, która nie jest w stanie w codziennych, egzystencjalnych sytuacjach pomóc rozwiązać ludziom problem wyzwolenia -jest nieporozumieniem. Taka ewangelizacja pozostaje bezowocna, ponieważ nie ma w sobie mocy przyciągania i uzdalniania człowieka do podjęcia działań.
(...)
Strona redakcyjna
Redakcja: Aleksandra Badura, Ewa Kusz
Redakcja techniczna: Aleksandra Suszyńska
Korekta: Anna Wojtas, Anna Domańska
Projekt okładki: Barbara Młodzianowska
Za pozwoleniem Władzy Duchownej
Nr 498/2004
Kraków, 27.02.2004 r.
Jan Szkodoń, Vic. Gen.
Ks. prof. Jan Dyduch, Kanclerz
Ks. dr Stanisław Szczepaniec, Cenzor
Copyright by Instytut Niepokalanej Matki Kościoła
Copyright by Wydawnictwo Światło-Życie
ISBN 83-89238-60-8
Druk i dystrybucja:
Wydawnictwo Światło-Życie
ul. Królowej Jadwigi 148, 30-212 Kraków
tel./fax: (12) 4253088 - dystrybucja
tel./fax: (12)4252711 -drukarnia
e-mail: wydawnictwo@oaza.pl
www.wydawnictwo.oaza.pl