Antoni J. Nowak OFM

Homo Religiosus

Kategoria

naukowe

Wydawnictwo KUL

Cena 17.80 zł

ISBN 83-7363-113-5
219 stron
format 170x240 mm
oprawa miękka
Lublin 2003 r.
waga 0.384 kg
nr kat. Rhema 10399

Towar lub tytuł już niedostępny

Spis treści

Wykaz skrótów
Słowo wstępne
Wprowadzenie
Rozdział I. TAJEMNICA CZŁOWIEKA
1. Zrozumieć człowieka
2. Problem ewolucji
3. Autodeterminacja
4. Religijność człowieka
Religia i etnologia
Religia i kultura
Rozdział II. RELIGIJNOŚĆ CZŁOWIEKA W DYSKUSJI
1. Kres religii
2. Wybrani przedstawiciele XVIII i XIX wieku
Immanuel Kant (1724-1804)
Georg W. F. Hegel (1770-1831)
Auguste Comte (1798-1857)
Ludwig Feuerbach (1804-1872)
Karol Marks (1818-1883)
Friedrich Wilhelm Nietzsche (1844-1900)
Przesłanki filozoficzne
Negacja Boga
Pozytywne skutki "zabójstwa" Boga
Negatywne skutki "zabójstwa" Boga
Sigmund Freud (1856-1939)
Postawa Freuda wobec religii
Geneza religijności i religii
Rozdział III. RELIGIJNOŚĆ PSYCHIKI CZŁOWIEKA
1. Termin "Bóg"
2. Religijność w badaniach psychologicznych

Wstęp

(...)
Problem religijności człowieka nie jest nowym problemem czasów współczesnych. Zagadnienie to przewija się we wszystkich systemach filozoficznych. Jak daleko sięga historia swoimi metodami badawczymi, natrafia zawsze na problem religii. Zarówno postawa pozytywna, jak i negatywna wobec religii jest faktycznie postawą wobec czegoś. Czy możliwe jest historyczne wyznaczenie czasu bytowania ludzkiego na globie ziemskim, o którym można by z absolutną pewnością powiedzieć, że był to okres bez religii, areligijny? Psycholog zapyta, co tkwi w człowieku, skoro zauważamy u niego przebiegi psychiczne o treści religijnej. Wydaje się, że człowiek nie potrafi żyć bez kultu, bez dni świątecznych. Tylko człowiek pracuje. Praca jest wyłącznym atrybutem człowieka, właśnie dlatego człowiek potrzebuje odpoczynku, odpoczywając świętuje. Człowiek jest jedynym bytem w świecie przyrody, który jest świadomy istnienia świata zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Równocześnie broni się przed zamknięciem, własnego "ja" w jednym z tych światów. Człowiek nie potrafi bytować w świecie nieubłaganej materii. Musi siebie ustawicznie transcendować. Być wiernym swojej ludzkiej naturze - znaczy ustawicznie ją przekraczać. Nie trzeba nikomu udowadniać, że życie człowieka jest niemożliwe bez takich pojęć, jak np.: miłość, prawda, wolność, ufność, nadzieja, sprawiedliwość, a przecież pojęcia te są niewytłumaczalne na drodze zmysłowego doświadczenia. Zwierzę żyje zamknięte w swoim środowisku i strzeże jego granic, tymczasem człowieka żadna granica nie zadowala, gdy pozna granicę, musi zapytać, co mieści są poza nią.
Badania nasze dotyczą terminu "homo religiosus". Pojęcie to będziemy analizowali pod wieloma aspektami. Zapewne aspekt psychologiczny będzie dominujący, nie będziemy jednak rezygnowali z zagadnień natury etnologicz-nej, etnograficznej, antropologicznej, filozoficznej, sięgniemy również do teologu. Zakres badawczy jest zatem bardzo szeroki. Żywimy nadzieję, że zachowamy właściwy porządek metodologiczny, nie mieszając poszczególnych płaszczyzn teoriopoznawczych. Trzeba również we wstępnych refleksjach podkreślić, że termin "homo religiosus" jest terminem bardzo newralgicznym.

Fragment tekstu

(...)
IV RELIGIJNOŚĆ
Rozdział IV JAKO WYMIAR GŁĘBI
Trzeba jeszcze raz dobitnie stwierdzić, że psychologia religii, jak również psychologia społeczna, interesując się jakby ex professo problemem religijności człowieka, zawężyły religijność już to do przebiegu psychicznego, bez pytania, co jest fundamentem tychże przebiegów, już to do religijności jako faktu życia społecznego. Tak prowadzone badania mijały się z człowiekiem w tym znaczeniu, że nie dawały odpowiedzi na zasadnicze pytanie: dlaczego tego rodzaju zjawiska spotykamy w świecie człowieka? Tej właśnie odpowiedzi pragnie udzielić psychologia głębi, która nie może być obojętna na przebiegi psychiczne o charakterze religijnym. Psychologia głębi - trzeba to podkreślić - jest nauką, którą interesuje naturalny proces stawania się bytem świadomym. Innymi słowy: pyta, dlaczego ludzka zygota w procesie rozwojowym dochodzi do świadomości siebie. Psychologia głębi penetruje świadomość człowieka głębiej, niż to czyniła psychologia świadomości. Nietrudno zatem zauważyć, że będzie również sięgała do głębszych pokładów życia psychicznego w interpretowaniu religijności człowieka, niż to czyniła psychologia religii. Im bardziej psychologia posługuje się metodą hermeneutyczną, tym więcej znajduje punktów stycznych z zagadnieniami, które interesują również religioznawstwo, a nawet teologię. Okazuje się, że współczesna psychologia religii - i chyba nie tylko ona - czerpie impulsy badawcze z psychologii głębi. Być może, właśnie psychologia głębi jest tą dziedziną wśród działów psychologii, która odkrywa człowiekowi właściwą dyspozycję religijną.(...)
Pierwszym teologiem, który poszedł tą drogą badawczą, był P. Tillich. Interesuje się on nie tylko religijnością, ale i samą religią rozumianą jako wymiar głębi człowieka. Łaskę wiary rozumie Tillich jako funkcję ducha ludzkiego. Być może, że to właśnie rozróżnienie religijności człowieka (wymiar antropologiczny) i łaski wiary (wymiar ducha ludzkiego) umożliwia psycho-

Strona redakcyjna

Projekt okładki i stron tytułowych

Agnieszka SMRECZYŃSKA-GĄBKA
Przemysław GĄBKA

Copyright by Wydawnictwo KUL, Lublin 2003

ISBN 83-7363-113-5

WYDAWNICTWO KUL
ul. Zbożowa 61, 20-827 Lublin
tel. (081) 740-93-40, fax (081) 740-93-50
e-mail: wydawnietwo@kul.lublin.pl

Druk i oprawa
Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej
"GAUDIUM"
20-075 Lublin, ul. Ogrodowa 12
tel. (0-81) 532-27-60; fax (0-81) 743-73-16