Józef Trzebuniak

Uczestnictwo w boskim Logosie według greckich Ojców Kościoła II wieku

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Pozycja archiwalna.

Nie gwarantujemy, że zamówienie będzie mogło być zrealizowane.

Notka

WSTĘP
Żyjący na przełomie XIX i XX wieku św. Arnold Janssen zachwycił się
Prologiem Ewangelii Janowej, a następnie w 1875 roku założył Zgromadzenie
Słowa Bożego. Medytował nad tajemnicą uczestnictwa całego stworzenia
i człowieka w Logosie Wcielonym oraz pragnął, aby przed boską Światłością
ustąpiły ciemności niewiary, a Słowo zamieszkało w sercach wszystkich ludzi.
Z inspiracji Założyciela wszyscy misjonarze werbiści starają się w swoich
modlitwach i rozważaniach podążać drogą św. Arnolda.
W kontekście realizacji charyzmatu Założyciela naszego Zgromadzenia,
a także podjętych studiów teologicznych, filologicznych i patrystycznych wybrałem
temat dotyczący boskiego Logosu. Zagadnienie to jest ważne nie tylko
z powodu moich osobistych zainteresowań, ale także dlatego, że stanowi główny
przedmiot badań dla wielu filozofów, teologów, patrologów i historyków. W Polsce
tematem Logosu i kolejnych faz rozwoju tej koncepcji zajmowali się m.in.:
Rafał M. Leszczyński, Krzysztof Narecki, Damian Mrugalski, Henryk Pietras
oraz Jacek Zieliński. W literaturze obcojęzycznej związanej z szeroko pojętą
logosofią należy natomiast wymienić takich autorów, jak: Leslie Henry Chadwick,
Jean DaniĂŠlou i Harry Wolfson. Wymienieni uczeni zajmują się starożytną
koncepcją Logosu i jej wpływem na myśl wczesnego chrześcijaństwa,
ale nie wyjaśniają wyczerpująco zagadnienia uczestnictwa w boskim Logosie.
Moja rozprawa bada zatem szczegółowo jeden z problemów wchodzących
w skład bardzo szerokiego tematu związanego z pojęciem Logosu. Jednak
wnikliwa analiza zagadnienia uczestnictwa w boskim Logosie u wszystkich
pisarzy starożytnego Kościoła byłaby niemożliwa w jednym opracowaniu,
dlatego postanowiłem ograniczyć pole badawcze do okresu patrystycznego,
a dokładnie do pism greckich Ojców Kościoła II wieku. Właśnie w ich pracach
znajdujemy po raz pierwszy interesujące połączenie koncepcji uczestnictwa
w Logosie przejętej z filozofii greckiej z typowo już chrześcijańskim
pojęciem uczestnictwa w Logosie Wcielonym - Jezusie Chrystusie przez
wiarę, uczynki i sakramenty święte.
Refleksja apologetów greckich II wieku, takich jak Arystydes z Aten,
Justyn, Tacjan, Teofil z Antiochii, Atenagoras, Ireneusz z Lyonu i Klemens
Aleksandryjski wyznaczyła kierunki analiz teologicznych następnych stuleci
i z tego też powodu stanowi interesujący obszar badawczy, którym po-
stanowiłem się zająć. Wstępna analiza pism powyższych autorów wskazuje,
że idea uczestnictwa świata stworzonego i człowieka w boskim Logosie została
przejęta z antycznej filozofii greckiej i judaizmu hellenistycznego. Następnie
koncepcja ta rozwijana była w charakterystyczną dla chrześcijaństwa
ideę uczestnictwa człowieka w Logosie Wcielonym. Dokonywał się więc
stopniowy rozwój kwestii uczestnictwa w Logosie - poczynając od apologetów
greckich, a kończąc na Klemensie Aleksandryjskim.
Apologetyczna koncepcja uczestnictwa w boskim Logosie definiowana
była jako "udział w Prawdzie" czy "uczestnictwo natury stworzonej i ludzkości
w Logosie", a duszy człowieka w "prawdziwym życiu Logosu" aż
po "udział w Opatrzności i wiecznej szczęśliwości". Ireneusz z Lyonu opisywał
tajemnicę uczestnictwa w sposób antropologiczny - jako "udział człowieka
w harmonii, prawdzie, wolności i wieczności", a także ontyczny - jako
"udział w życiu Trójcy Świętej". Natomiast Klemens Aleksandryjski, odwołując
się do odwiecznej harmonii bytów, podkreślał uczestnictwo w Logosie
Wcielonym poprzez wiarę i sakramenty Kościoła. Apologeci greccy II wieku
byli pod wpływem filozofii greckiej, ponieważ nie wypracowano jeszcze
typowo chrześcijańskiej koncepcji udziału w Logosie Wcielonym. Pierwsi
apologeci dali zatem początek refleksji teologicznej, która u późniejszych autorów
zaowocowała już rozwiniętą formą chrześcijańską.
Problemy badawcze niniejszej pracy doktorskiej są następujące: czy w pismach
Ojców Kościoła II wieku rzeczywiście pojawia się koncepcja uczestnictwa
w boskim Logosie? Jaki ma ona charakter? Jak każdy z poszczególnych
autorów definiuje to uczestnictwo? Jakie są między nimi podobieństwa,
a jakie różnice? Czy można zauważyć ewolucję poglądów na temat koncepcji
uczestnictwa w Logosie u poszczególnych autorów lub między nimi? Celem
rozprawy jest udzielenie odpowiedzi na powyższe pytania poprzez analizę
tekstów greckich Ojców Kościoła II wieku, a jednocześnie rozwiązanie postawionych
problemów badawczych.

(Rh)