rabin Sacha Pecaric (tłum.)

Księga Jony z tradycyjnymi żydowskimi komentarzami

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Pozycja archiwalna.

Nie gwarantujemy, że zamówienie będzie mogło być zrealizowane.

Notka

Jona należy do tzw. dwunastu proroków późniejszych. Księga nosząca jego imię jest bardzo krótka, ma ledwie cztery rozdziały, a historia w niej opisana nie należy do skomplikowanych. Może właśnie dlatego jej wyraziste obrazowanie odcisnęło się w świadomości pokoleń, a także w ikonografii, zaś Jonasz stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci biblijnych.

W opowieści o upartym proroku, który uciekał przed Bożym rozkazem, a potem zżymał się na Boga z powodu uschnięcia marnej rośliny, panuje równowaga środków i myśli. Jej wymowa jest w gruncie rzeczy pogodna, wszystko koczy się happy endem - Niniwa została ocalona i Jona uratowany z wielkiego niebezpieczeństwa. Opowieść ta musi mieć jednak drugie dno, skoro odczytywana jest w synagogach w Jom Kipur, będący, w sensie metafizycznym, najbardziej dramatycznym dniem roku, gdy, według tradycji, ważą się losy człowieka. Jest to dzień postu, pokuty i głębokiej autorefleksji. Przekładowi towarzyszą obszerne komentarze, przygotowane w duchu Tory Pardes Lauder, a zaczerpnięte z Rasziego, Pirke derabi Eliezer, Ibn Ezry, Radaka, gaona z Wilna i wielu innych klasycznych dzieł judaizmu.

W ich perspektywie KSIĘGA JONY odsłania swe alegoryczne a nawet mistyczne sensy. Postać Jony jest wedle żydowskiej tradycji alegorią ludzkiej duszy, zjawiającej się w świecie dla wypełnienia własnej, szczególnej misji. Ryba, zamieszkująca obcy człowiekowi żywioł, sama będąca alegorią otchłani i śmierci - połyka w tej opowieści ptaka, którego żywiołem jest powietrze (imię Jona oznacza "gołębia"), również niedostępne dla ludzi w ich zwykłym, ziemskim bytowaniu. KSIĘGA JONY dotyka, rzec by można, doświadczeń granicznych, penetruje sferę śmierci - czyni to jednak w języku niebezpośrednim, w porządku metafory, bowiem judaizm jest niezwykle ostrożny w wypowiadaniu się na podobne tematy. Dla odczytania tej księgi, losów duszy, bardziej niż ontologiczna czy metafizyczna, właściwa jest perspektywa etyczna.

KSIĘGA JONY jest w zasadzie rodzajem rozbudowanej przypowieści. Można by ją również nazwać moralitetem, który z natury rzeczy stawia proste i stale aktualne pytania. I gdyby nawet porzucić perspektywę metafizyczną, księga ta wciąż będzie intrygującym portretem ludzkich dążeń, wahań, niepokojów, przywar i ułomności. W obu porządkach lektury - religijnym i świeckim - kluczowe i najbardziej aktualne pozostaje pytanie o to, jak odpowiadamy na wezwanie - naszego talentu, naszych obowiązków, naszych bliskich, naszej duszy.

Księga Jony może nas wiele nauczyć. Zaś komentarze do niej są, przy okazji, nieocenioną lekcją egzegezy tekstu, analizy, która jest wnikliwa i ścisła, a jednocześnie śmiała, miejscami wręcz brawurowa.