rabin Sacha Pecaric (red.)

Tora Pardes Lauder 1-5 (Bereszit, Szemot, Wajikra, Bemidbar, Dewarim)

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Pozycja archiwalna.

Nie gwarantujemy, że zamówienie będzie mogło być zrealizowane.

Notka

Już pierwszy kontakt z książką pozwala nam dostrzec te dwie podstawowe cechy, odróżniające ją od wszystkich innych wydań polskojęzycznych Biblii, dwa znaki żydowskiej tradycji - kierunek lektury i bogactwo komentarza. Zagłębienie się w tekst przyniesie jednak dużo więcej rewelacji, i to zwłaszcza tym, którym wydaje się, że Księgę znają na pamięć.

Autorzy przekładu - rabin Sacha Pecaric z Fundacji Ronalda S. Laudera i znakomita hebraistka Ewa Gordon, posługują się w swej pracy współczesną, niearchaizowaną polszczyzną, pragnąc, by zaprezentowany przez nich tekst był klarowny i komunikatywny, starają się jednocześnie nie zagubić pewnych charakterystycznych cech stylu literatur Wschodu. Dzięki użyciu takiego języka przekazują jednak przede wszystkim ideę Tory jako księgi wiecznej, a to znaczy - współczesnej każdemu pokoleniu Jej czytelników.

Takie założenie ogólne musiało być weryfikowane na poziomie szczegółowym, na poziomie każdego pojedynczego słowa. Rozstrzygnięcia tłumaczy poprowadzą czytelników po kolejnych stopniach zdziwienia i fascynacji. Są tu miejsca, których sens okazuje się zupełnie przeciwstawny temu, jaki przekazała tradycja dotychczasowych polskich przekładów, są fragmenty, dotąd niejasne, przełożone w sposób zadziwiająco prosty i takie, uznawane za oczywiste, które w nowym tłumaczeniu i w zestawieniu z komentarzem uzyskały nieoczekiwaną głębię znaczenia.

Najważniejszym i najbardziej nowatorskim sensem tego tłumaczenia nie jest fakt, że uczy nas ono lepszego, prostszego czy też odwrotnie - bardziej złożonego znaczenia słów, lecz że przekazuje nam zupełnie nową ideę Biblii-Tory, żydowskiego myślenia i żydowskiej tradycji, nową wizję świata. Tora to nie książka ani nawet nie Księga, to jedno z fundamentalnych pojęć judaizmu. Tora Pisana (Biblia hebrajska - Tanach) i Tora Ustna (Talmud i tradycja rabiniczna) stanowią jedność - i choć z Boskiej perspektywy poprzedzały świat, więcej, są jego planem i budulcem, ludzki ogląd postrzega je w czasie. Tak więc z ludzkiej perspektywy Tora Ustna ma swą historię, komentarz rozwija się, co jednak nie znaczy modyfikuje - lecz raczej odsłania, tak jak rozwijający się zwój księgi. Bardzo ważne jest więc, by zrozumieć, że uwagi dołączone do tekstu głównego w żadnym razie nie są przypisami, lecz słowami (kwestiami) dialogu.

Te słowa przenoszą nas w różne miejsca i klimaty - do X-wiecznej żydowskiej akademii w Babilonii z Saadią Gaonem, do XII-wiecznej Wormacji i jej maleńkiej synagogi z Raszim, do XIX-wiecznego prowincjonalnego Kocka z tamtejszym cadykiem Menachemem Mendlem, do Wilna, do Nowego Jorku. Komentarz nie rozwija się jednak jak linia czasu, lecz rozrasta jak gałęzie drzewa. Wybór komentarzy, którego dokonali tłumacze, ma pokazać pewien specyficznie żydowski model relacji z tekstem i sposób jego analizowania - zwany pardes. "Pardes" znaczy "sad", ogród drzew owocowych, raj, słowo to odczytywane jest także jako złożenie początkowych liter czterech innych słów, nazywających cztery poziomy interpretacji tekstu: pszat - znaczenie zwykłe, dosłowne, remez - znaczenie aluzyjne, drasz - znaczenie talmudyczne, midraszowe, sod - znaczenie mistyczne, ukryte. Napotkamy pośród uwag także wiele analiz gematrycznych, opartych na liczbowym znaczeniu liter alfabetu hebrajskiego. Widzimy, jak od jednego słowa lub frazy, niby od drzwi w murze tekstu, myśl zstępuje (lub wspina się) ku głębi (lub wyżynie) sensu.

Co to jest żydowskie tłumaczenie? Jest ono oczywiście tłumaczeniem z hebrajskiego, ale tym nie wyróżnia się jeszcze spośród przekładów Biblii. Istotne są dwa inne aspekty: tłumaczenie Saszy Pecarica i Ewy Gordon dokonane zostało w duchu żydowskiej tradycji translatorskiej, czyli w wyborach leksykalnych odwołuje się do wielkiej, liczącej już dwa tysiące lat, tradycji tłumaczeń Tory dokonywanych w środowisku żydowskim na języki współegzystujące kiedyś z hebrajskim (aramejski, grecki), kontynuowanej współcześnie. Ale najważniejszą cechą tłumaczenia, które określamy jako żydowskie, jest to, że nie dotyczy ono wyizolowanego tekstu Tory Pisanej (tekstu zapisanego na zwoju Tory, z którego kolejne fragmenty odczytywane są w kolejne Szabaty w synagodze), lecz równolegle i koherentnie przekłada Torę Ustną (czyli komentarze talmudyczne i późniejsze). Zrozumienie idei Tory jako Pisanej i Ustnej jest pierwszym krokiem do zrozumienia judaizmu. Żaden inny dostępny w języku polskim przekład takiej możliwości nie daje. To właśnie obecność obszernych, precyzyjnie dobranych komentarzy sprawia, że tom (zawierający podstawowy tekst oraz komentarze Rasziego po hebrajsku i w polskim przekładzie) liczy 540 stron. Taka rozległość komentarzy jest wyjątkowy nie tylko na skalę polską, lecz również światową. Tom zaopatrzony został w bogaty zestaw ilustracji, ukazujących konstrukcję Miszkanu (Przybytku) i ubrania kapłanów.