Wacław Hryniewicz OMI

Nadzieja w dialogu. Korespondencja z czytelnikami (1976-2006)

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Notka

Książka wyrosła z archiwum zbieranej w ciągu 30 lat korespondencji z Czytelnikami. Stanowi próbę dialogu z ich refleksjami, pytaniami i wątpliwościami, o których szczerze i otwarcie piszą w listach. To świadectwo odzwierciedla stan naszej religijności, naszych rozterek i poszukiwań. Z pożytkiem mogą je przeczytać ludzie z samych szczytów Kościoła, teologowie, lekarze, psychiatrzy, rodzice, katecheci, wychowawcy, ludzie różnych zawodów, młodzi i starsi. Ta lektura otwiera oczy na wiele ludzkich problemów. Mówi o człowieku niejednokrotnie więcej niż mogliby powiedzieć terapeuci i spowiednicy. Teologia wyrasta z życia. Powinna towarzyszyć ludziom na ich drogach, nieraz zawiłych i trudnych. Kiedy traci więź z życiem, staje się jedynie namiastką przekazu żywej wiary. Zadaniem teologa jest przejmować się ludzkimi troskami i zmaganiami. To wyraz jego głębokiej solidarności z ludźmi.

Ksiądz prof. dr hab. Wacław Hryniewicz OMI (ur. 1936) jest kierownikiem katedry teologii prawosławnej w Instytucie Ekumenicznym KUL. Wśród jego ostatnich publikacji należy wymienić m.in.: "Hermeneutyka w dialogu. Szkice teologiczno-ekumeniczne" t. 2 (1998), "Nad przepaściami wiary" (Rozmowy z Elżbietą Adamiak i Józefem Majewskim, 2001), "Chrześcijaństwo nadziei. Przyszłość wiary i duchowości chrześcijańskiej" (2002), "Kościół jest jeden. Ekumeniczne nadzieje nowego stulecia" (2004), "Challenge of Our Hope: Christian Faith in Dialogue" (Washington 2006)
oraz wydane przez Verbinum:
"Dramat nadziei zbawienia. Medytacje eschatologiczne" (1996), "Pedagogia nadziei. Medytacje o Bogu, Kościele i ekumenii" (1997), "Na drogach pojednania. Medytacje ekumeniczne" (1998), "Nadzieja uczy inaczej. Medytacje eschatologiczne" (2003), "Dlaczego głoszę nadzieję?" (2004), "Bóg wszystkim we wszystkich. Ku eschatologii bez dualizmu" (2005), "Teraz trwa nadzieja. U podstaw chrześcijańskiego uniwersalizmu"

Spis treści

PRZEDMOWA
WSTĘP: JAKA NADZIEJA?
Podwójne oblicze nadziei
Ewangelia nie straszy
Pomagać odnaleźć oblicze dobrego boga
1. WCZESNE DEBATY I REAKCJE
2. TEOLOG POŚRÓD LUDZI
3. NAD PRZEPAŚCIAMI WIARY - SPOTKANIE Z LUDŹMI RÓŻNYCH WYZNAŃ I RELIGII
4. REZONANS W MYŚLENIU
5. WIERNI CZYTELNICY
6. Z WIĘZIENIA, LĄDU I MORZA
7. POMOC W ŻYCIU I W ROZWOJU DUCHOWYM
8. JAK TO ŻYCIE BOLI! - ESCHATOLOGIA W CIERPIENIU
9. ZMAGANIE Z PYTANIAMI - OPORY I WĄTPLIWOŚCI
10. ROZTERKI I TRUDNOŚCI LUDZI MŁODYCH
11. POWIKŁANE LUDZKIE DROGI
12. GŁOSY OPONENTÓW
13. OSKARŻENIA I PROTESTY
14. OBROŃCY PRZED ATAKAMI
15. EWANGELICY A NADZIEJA NA POWSZECHNE POJEDNANIE
16. TRUDNOŚCI TRADYCYJNEJ ESCHATOLOGII - CHRZEŚCIJAŃSTWO A INNE RELIGIE
17. DRAMAT WYBORU DOBRA I ZŁA
18. KARA GODNA BOGA
19. WIECZNOŚĆ PIEKŁA W OBJAWIENIACH PRYWATNYCH
20. PYTANIA O JUDASZA
21. NADZIEJA DLA SZATANA?
22. OBRAZ BOGA NASZEJ NADZIEI
23. PROBLEMY Z KOŚCIOŁEM I TEOLOGIĄ
24. KOBIETA I MĘŻCZYZNA W KOŚCIELE
25. EKUMENICZNE NADZIEJE NASZEGO CZASU
26. DEBATA O TEOLOGII, EKUMENII I NADZIEI
27. JUBILEUSZ
28. WIERSZE
EPILOG

Wstęp

Książka, którą tym razem oddaję do rąk Czytelników jest inna od poprzednich w "zielonej serii". Stanowi próbę dialogu z ich osobistymi refleksjami, pytaniami i wątpliwościami, o których bardzo szczerze i otwarcie piszą w swoich listach. Świadectwa o takim kapitale myśli, uczuć i wewnętrznych stanów ducha nie wolno zmarnować. Odzwierciedla ono w dużej mierze stan naszej religijności, naszych zmagań, rozterek i poszukiwań. Z pożytkiem mogą przeczytać te zebrane świadectwa ludzie z samych szczytów Kościoła, teologowie, lekarze, psychiatrzy, rodzice, katecheci, wychowawcy, ludzie różnych zawodów, młodzi i starsi. Ta lektura uczy być może bardziej niż teoretyczne wywody. Otwiera oczy na wiele ludzkich problemów. Mówi czasem o człowieku więcej niż mogliby powiedzieć terapeuci i spowiednicy.
Listy Czytelników towarzyszyły mi w ciągu wielu lat. Powróciłem do tego listownego dialogu, zebrałem głosy i uzupełniłem swoje odpowiedzi. Tak powstała ta książka. Wyrosła z archiwum zbieranej w ciągu 30 lat korespondencji, wypełniającej osiem grubych teczek. Musiałem dokonać wyboru listów biorąc pod uwagę charakter i doniosłość poruszonych w nich tematów. Poszczególne fragmenty wypowiedzi przytaczam anonimowo, z niewielu tylko wyjątkami. Świadomie opuszczałem zdania zbyt intymne i osobiste, których autorzy listów nie chcieliby z pewnością ujawniać. Tę otwartość i szczerość trzeba uszanować. Niech intymność nie zostanie naruszona. Kto zechce, bez trudu odnajdzie i rozpozna swoje własne słowa. Poszczególne wypowiedzi zostały zamieszczone w porządku chronologicznym w 28 rozdziałach tematycznych. Jest to niezwykły wgląd w religijną świadomość ludzi wierzących.
Listy przysyłane były nie tylko z różnych stron Polski, ale również z bliższej lub dalszej zagranicy. Okazją do pisania były nie tylko zbliżające się święta Bożego Narodzenia lub Wielkanocy. Korespondencja napływała w zależności od czasu ukazania się książek lub artykułów. Większość Czytelników podkreśla, że piszą z potrzeby serca, pod wpływem świeżej lektury. Osobom przeżywającym trudności z wiarą, często zdesperowanym, usiłowałem odpisywać od ręki. Tacy ludzie rzeczywiście potrzebują pomocy, której nie wolno im odmówić.
Czytanie setek często odręcznie pisanych listów, nagromadzonych w ciągu trzydziestu lat, wybór fragmentów i ich przepisywanie zajęły mi sporo czasu. Nie szkoda mi tego trudu. Niech korespondencja ta będzie świadectwem społecznego rezonansu, jaki wciąż wzbudza nadzieja na ocalenie wszystkich. Jest to zarazem niepowtarzalne świadectwo o stanie naszej polskiej wiary szukającej zrozumienia (fides quaerens intellectum). Nie brak w tym świadectwie wypowiedzi krytycznych pod adresem ludzi Kościoła, w tym także teologów. Trzeba przyjąć te głosy z wdzięcznością i pokorą. Trzeba uczyć się takiego stylu mówienia o Bogu, który Dobrej Nowiny nie przemienia w złą nowinę zafałszowującą Jego obraz ukazywany przez Jezusa na kartach Ewangelii. Kościół zniechęcający i odstraszający ludzi staje się miejscem swoistego ateizmu, religią opartą na moralizowaniu i autorytarnych nakazach.
Dzięki wieloletniej korespondencji odkryłem bardzo wielu serdecznych przyjaciół. Oni sami zapewniają mnie o tej przyjaźni w słowach pełnych ciepła i życzliwości. Tworzy się wtedy jakaś niewidzialna wspólnota ducha, niezależnie od wieku, płci, narodowości i zawodu. To sprawia, że ma się wciąż chęć do pisania i dzielenia się nadzieją jak chlebem powszednim.
Teolog powinien być wytrwałym przyjacielem ludzi, zarówno głęboko wierzących jak też wątpiących, agnostyków i niewierzących. Jeżeli teologia nie wychodzi im naprzeciw, nie odznacza się odwagą, świeżością myślenia i poszukiwania - pozostaje poza zasięgiem zainteresowania. Nie trafia do przekonania. Nie daje do myślenia. Nie budzi z uśpienia. Nie przebija z niej żywa mądrość wiary. Aby była teologią bliską ludzi, musi trwać w pobliżu stawianych przez nich pytań, wyrażanych wątpliwości i niepokojów. Na wiele spraw nie zdoła nigdy odpowiedzieć w sposób do końca zadowalający. Ważna jest jednak sama świadomość ich istnienia. Jeżeli są to pytania egzystencjalnie doniosłe, odpowiedź może stopniowo dojrzewać w tych, którzy stawiają je jako ludzie wiary i nadziei szukającej zrozumienia lub jako ludzie poszukujący sensu życia.
Wciąż otrzymuję listy od Czytelników. Chciałbym być uczciwy wobec pytań stawianych przez ludzi szukujących zrozumienia. Są to pytania istotne, głębokie i odważne. Nie zawsze łatwo na nie odpowiadać. Cierpliwe i wytrwałe zagłębianie się w eschatologiczną mądrość chrześcijaństwa pozwala jednak szukać spokojnej odpowiedzi na pytania najbardziej nawet niepokojące.
To już dwunasta książka wydana przez Wydawnictwo "Verbinum" Księży Werbistów. Na ręce Księdza Dyrektora Michala Studnika składam serdeczne podziękowanie za wieloletnią życzliwość. Słowa podziękowania kieruję również do wszystkich Współpracowniczek i Współpracowników Wydawnictwa, przygotowujących teksty do wydania. Dzięki ich pracy mogły ukazywać się regularnie kolejne pozycje.

W uroczystość Objawienia Pańskiego
6 stycznia 2007