Wiesław Block

Połowie mej duszy. Komentarz do listów św. Klary z Asyżu

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Pozycja archiwalna.

Nie gwarantujemy, że zamówienie będzie mogło być zrealizowane.

Notka

Jeszcze do niedawna św. Klara z Asyżu była przedstawiana tylko w kontekście postaci św. Franciszka. Klara stałą w cieniu tego drugiego, w cieniu kogoś, kto był jej Ojcem, Bratem i przewodnikiem w drodze do Chrystusa. Niektórzy mówili wprost, iż jest ona jedynie kobiecym wyrażeniem idei i myśli Biedaczyny z Asyżu, a co najwyżej najlepszą jego naśladowczynią. Niemiecki badacz duchowości św. Klary Lothar Hardick w 1953 roku pisał:
Klara jest zwierciadłem św. Franciszka, jest nim w jego kobiecym wydaniu.

Czy oznacza to, że Klara pozostawała tylko pod wpływem Franciszka i nie miała żadnego wpływu na niego i pozostałych braci czy wreszcie na cały ruch franciszkański? Święta, która nie tylko za swego życia, ale i przez wieki historii zamknięta w gniazdku ubóstwa, pozostawała w nim ukryta i niezauważona aż do współczesnych nam dni!

Dopiero ostatnie pół wieku przyniosło niespotykane jak do tej pory ożywienie studiów i poszukiwań dotyczących postaci św. Klary. Te studia pozwalają nam odkrywać nowe oblicze Ksieni z San Damiano. Wskazują na kobietę o własnej osobowości, o typowych tylko dla niej cechach charakteru, wskazują na kogoś, kto nie pozostaje w cieniu, ale jest w stanie przez wiele lat nie tylko przewodzić wspólnocie kobiet, ale nadać jej cechy charakterystyczne, tryskające świeżością ducha w średniowiecznym Kościele i stanowiące nowoć nawet dla wspólnoty braci.

Św. Klara wyniosła z domu rodzinnego dobre przygotowanie do tego, by w sposób piękny i właściwy władać językiem łacińskim. Znajomość łaciny przydała się jej nie tylko przy pisaniu listów, ale głównie w kompozycji Reguły - głównego i najważniejszego tekstu jej życia. Listy Klary pisane są zgodnie ze średniowiecznymi zasadami zawartymi w ars dictandi. Adresowane do księżnej czeskiej Agnieszki, były dla niej umocnieniem w kroczeniu i wytrwaniu na niełątwej drodze ewangelicznego życia, które podjęła. Bez wątpienia korespondencja z Klarą przyczyniła się do osobistego uświęcenia Agnieszki.

Autor książki w przystępny sposób wprowadza Czytelnika w lekturę listów świętej Założycielki klarysek. Przytaczając i analizując jej listy do św. Agnieszki z Pragi i do Ermentrudy z Bruges, kreśli portret kobiety o niezwykłej wrażliwości, stanowczości - jeśli chodzi o pragnienie zachowania radykalnego ubóstwa - oraz głębi duchowej. Kolejne rozdziały są medytacją nad poszczególnymi listami Klary.


Wiesław Block urodził się w 1968 roku w Chojnicach. W roku 1988 wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów Prowincji Warszawskiej. Święcenia kapłańskie orzymał w 1996 roku. Po krótkim okresie pracy duszpasterskiej w Lublinie podjął studia specjalistyczne, najpierw na Instytucie Teologii Duchowości w Pontificio Ateneo "Antonianum" w Rzymie, a następnie na Instytucie Teologii Duchowości Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zakończone obroną pracy doktorskiej, zatytułowanej: Figury biblijne w "Vita secunda", zastosowane do św. Franciszka z Asyżu, na tle wcześniejszej literatury hagiograficznej i wydanej drukiem w Lublinie w 2003 roku. Od 2001 roku mieszka i pracuje we Frascati pod Rzymem, w Centrum Formacji Permanentnej na rzecz całego Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów. W roku 2005 podjął pracę wykładowcy na Franciszkańskim Instytucie Duchowości przy Uniwersytecie "Antonianum" w Rzymie. Jest autorem wielu artykułów z dziedziny duchowości franciszkańskiej.

Spis treści

Od Autora

Wykaz skrótów

Wstęp

Rozdział I
Klara i jej listy
1. Młoda patrycjuszka
2. Adresatki listów św. Klary
3. Ars dictandi - średniowieczny sposób tworzenia tekstów pisanych
4. Źródła liturgiczno - patrystyczne
Podsumowanie

Rozdział II
"Błogosławiony wybór" - pierwszy list św. Klary do św. Agnieszki z Pragi

Rozdział III
"Pamiętaj o swym postanowieniu" - drugi list św. Klary do św. Agnieszki z Pragi

Rozdział IV
"Radość Aniołów" - trzeci list św. Klary do św. Agnieszki z Pragi

Rozdział V
"Zwierciadło złożone na drzewie krzyża" - czwarty list św. Klary do św. Agnieszki z Pragi

Rozdział VI
"Idź za Chrystusem!" - list św. Klary do Ermentrudy z Bruges

Zakończenie

Bibliografia

Fragment tekstu

ROZDZIAŁ I
KLARA I JEJ LISTY

Aby w pełni ogarnąć całe bogactwo epistolografii Klary, konieczne jest wprowadzenie w lekturę jej listów, które pozwoli lepiej zrozumieć zarówno usposobienie i charakter autorki, jak i mentalność adresatek, a ponadto także sam sposób tworzenia tekstów epistolarnych w średniowieczu, który był oparty na pewnych regułach i zobowiązywał do używania ściśle określonych środków stylistycznych.

Drugim zagadnieniem podjętym w tej wstępnej fazie naszych rozważań będzie ustalenie, kto mógł mieć wpływ na kulturę i rozwój duchowy nie tylko Klary, ale całej wspólnoty ze Świętego Damiana, w której Święta przeżyła ponad czterdzieści lat swego życia. Z pewnością osobiste doświadczenie Klary, połączone z codziennym życiem i doświadczeniem całej wspólnoty Ubogich Pań, znajduje swe odzwierciedlenie w tekstach pisanych przez Klarę.

1. MŁODA PATRYCJUSZKA

Lektura pism św. Klary stawia przd nami osobę dojrzałą, świadomą swego posłąnnictwa, istotnie podziwu godną niewiastę(1), przełożoną klasztoru i inicjatorkę nowej formy życia. W różnoraki sposób Pan przygotowywałsobie to narzędzie, od samego dzieciństwa prowadząc ją ku sobie(2), ku umiłowaniu Kościoła i zrozumieniu tajemnic wiary, których będzie potem strzegła i z matczyną tkliwością wlewała w serca innych.

Dom rodzinny
historia jej życia rozpoczyna się w 1193 lub 1194 roku, kiedy to przyszła na świat jako najstarsza córka w szlacheckim rodzie Offreduccich. Jej ojciec, którego bliżej nie znamy, miał na imię Favarone, a matka Ortolana (3). Doświadczenia domu rodzinnego miały wielki wpływ na całe jej życie. Tutaj doświadczyła ogromnej miłości i opieki ze strony najbliższego otoczenia. Uczyła się chreścijańskiego życia głównie za przykładem innych, w sposób szczególny od matki, która w życiu codziennym odznaczała się cnotami i głęboką modlitwą. To właśnie w domu rodzinnym zakosztowała pierwszych przyjaźni, szczerości i zaufania wobec drugiego człowieka. Wiele z tego, czym będzie promieniowało jej późniejsze życie, a czego echo odnajdujemy także w jej listach, wyniosła właśnie z domu rodzinnego. Dom i otoczenie malutkiej patrycjuszki to naturalne środowisko, w którym usłyszała powołanie do życia według Ewangelii.

________________

1. Autorem tego wyrażenia jest br. Tomasz z Celano, któremu papież Aleksander IV polecił napisanie Legendy o św. Klarze: niewiasta podziwu godna, Klara jasna imieniem i jasna cnotą, z miasta Asyżu, pochodziła ze znamienitego rodu. I tak najpierw była krajanką świętego Franciszka na ziemi, żeby potem królować razem z nim w niebie (LegKl 1,1).
2. Klara, zaledwie wyszłą na światło, jeszcze jako maleńkie dziecko, zaczęła szybko świecić w ciemności świata i już od wcesnych lat błyszczeć zacnością obyczajów. Przede wszystkim chętnym sercem przyjęła z ust matki pierwsze pouczenia o wierze. Równocześnie Duch Święty dawał jej natchnienie i pouczał wewnętrznie, tak że jako naprawdę najczystsze naczynie stała się naczyniem łaski. [...]. Miała upodobanie w świętej modlitwie, a sycąc się często słodką wonią modlitwy powoli uczyła się prowadzić życie dziewicze (LegKl 2, 3-4).
3. Dwie pozostałe córki Ortolany to: Beatrycze i Katarzyna, która jako pierwsza z rodziny pójdzie śladami Klary i otrzyma od Franciszka imię Agnieszki. Warto dodać, że Agnieszka umarła kilka dni po Klarze, 27 sierpnia 1253 roku. Bardzo niepewne i nieudokumentowane źródła informują, że Ortolana przed narodzeniem Klary wydała na świat dwóch chłopców, Bosone i Peneda. Jednak na ten temat nie znajdujemy żadnej wzmianki w oficjalnych źródłach.