Radosław Romaniuk

Dramat religijny Tołstoja

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Pozycja archiwalna.

Nie gwarantujemy, że zamówienie będzie mogło być zrealizowane.

Notka

Dramat religijny Tołstoja ma wbrew tytułowi niejednego, a kilku bohaterów. Przedmiotem tych szkiców jest etyczny nurt myśli rosyjskiej na przełomie wieków, dla którego punktem odniesienia były idee pisarza. Obok Tołstoja bohaterami są tu na równych prawach jego żona i bliscy, polemiści i uczniowie, filozofowie Włodzimierz Sołowjow i Mikołaj Bierdiajew, rosyjscy socjaliści, a nawet nieoczekiwanie pokrewny dzięki swej antropologii Witold Gombrowicz. Tematem zasadniczym pozostaje jednak osobisty i religijny dramat Lwa Tołstoja, rozterki związane z praktycznym zastosowaniem chrześcijańskiego wzoru życia.

Spis treści

Od autora
Dramat dobrego życia
Paszport antychrysta
Lew Tołstoj i Włodzimierz Sołowjow
Zwierciadło nieudanej rewolucji
Tołstoj i socjalizm
Tołstojem jestem, Tołstojem być muszę
O antropologii Tołstoja i Gombrowicza
Filozofia ósmego dnia
O eschatologicznym chrześcijaństwie Mikołaja Bierdiajewa
Nota bibliograficzna
Indeks osób

Wstęp

(...)
Dramat religijny Tołstoja posiada wbrew tytułowi nie jednego, a kilku bohaterów. Tematem zasadniczym pozostaje jednak osobisty i religijny dramat Lwa Tołstoja, rozterki związane z praktycznym zastosowaniem chrześcijańskiego wzoru życia. Był to dramat dyktowany niemożliwością zbliżenia się do absolutnego ideału, ale także charakterystyczny dla rosyjskiego pisarza dramat życia wygodnego, dostatniego, rozgrywający się u szczytu literackiego, rodzinnego i materialnego powodzenia. Dlatego tak dużą rolę odgrywa w tej
książce biografia.
Tołstoj nie miał szczęścia do uczniów, choć jego doktryna religijna odcisnęła piętno na duchowej atmosferze przedrewolucyjnej Rosji. Powiadał przewrotnie, że "tołstojowcy" są najbardziej obcymi mu ludźmi. Filozofia pisarza w oderwaniu od osobowości jej autora traciła głębię i moc, stawała się realizowaną w dobrej wierze imitacją. Na jej recepcję zasadniczo wpłynął także fakt, iż zawsze miała wroga w postaci władzy państwowej. Za życia autora zwalczana była przez cenzurę świecką (zakaz rozpowszechniania moralno-religij-nych utworów Tołstoj a) i duchowną (ekskomunika pisarza przeprowadzona przez rosyjską Cerkiew prawosławną). Później znacznie groźniejszym wrogiem stał się komunizm, który oficjalnie adaptował elementy myśli Tołstoja związane z krytyką społeczną, jednocześnie dbając o usunięcie ich płaszczyzny religijnej.

Fragment tekstu

(...)
DRAMAT DOBREGO ŻYCIA
Dlaczego koniecznie muszę pisać? Chcę żyć. Doczekałem już siwych włosów, śmierć już przed nosem, a zupełnie nie nauczyłem się żyć. Spójrzcie na chłopa: on umie żyć, umie pracować, znosić nieszczęścia, umierać umie. A ja nie umiem. Muszę się tego nauczyć.
Lew Tołstoj
Cale życie Lwa Tołstoja było dramatycznym przechodzeniem od tworzenia doskonałych dzieł sztuki do tworzenia doskonałego życia.

Mikołaj Bierdiajew
1.
Jeżeli wierzyć Tołstojowskiej Spowiedzi, wszystko zaczęło się od pytania: po co żyję? Można oczywiście żyć, przeczuwając, że istnieje pozytywna odpowiedź, tak też żył autor Wojny i pokoju do pewnego momentu. Kiedy jednak pytanie zostanie postawione, gdy stanie się kwestią tak praktyczną jak pytanie: "co mam robić?", w sposób bezwzględny domaga się odpowiedzi. Pięćdziesięcioletni Lew Tołstoj był już uznawany za klasyka rosyjskiej literatury. Cieszył się powodzeniem osobistym i artystycznym, sławą i majątkiem. Pracował nad Anną Kareniną, dziełem, które przypieczętuje jego pośmiertne literackie życie. I jak wyznawał, pytanie "po co" doprowadziło go na pogranicze samobójstwa.

Strona redakcyjna

Copyright by Radosław Romaniuk, Warszawa 2004

Projekt okładki i stron tytułowych -Anna Gosiewska-Bimer

Na okładce wykorzystano fragment zdjęcia Lwa Tołstoja z 1902 roku.

ISSN 0519-9336
ISBN 83-88032-66-6

Biblioteka "Więzi"
00-950 Warszawa, ul. Kopernika 34
http: www.wiez.com.pl
e-mail: wiez@wiez.com.pl
tel.(4822)8272917
fax (48 22) 826 79 83
Wydanie I

Skład i korekta:
"Nowy Dziennik" Sp. z o.o.
Warszawa, ul. Lwowska 11 m. l

Druk i oprawa:
T. Bąk Spółka Jawna,
Warszawa, ul. Poezji 19

Printed in Poland