Juliusz St. Synowiec OFMConv

Gatunki literackie w Starym Testamencie

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Nakład wyczerpany!

Notka

"Stary Testament" jest zbiorem licznych utworów o bardzo zróżnicowanym charakterze literackim. Każdy z tych utworów wyraża prawdę na swój sposób, w gatunku literackim, do jakiego należy. Toteż ustalenie jego gatunku literackiego, czyli - najprościej mówiąc - sposobu, jaki autor wybrał dla wyrażenia swych myśli, prowadzi równocześnie do stwierdzenia, jakiej prawdy i jakiego rodzaju pouczeń należy w nim szukać. Często jest ono wprost istotne dla zrozumienia orędzia zawartego w utworze. Jeżeli bowiem nie znamy gatunku literackiego utworu, wypowiedź autora można zrozumieć opacznie. Gdy np. opowiadanie o treści fikcyjnej zrozumiemy jako opowiadanie historyczne, możemy dojść do wniosku, że jego autor był nierzetelny, ponieważ treści jego wypowiedzi nie znajdują potwierdzenia w historii. Krótko mówiąc, znajomość gatunków literackich pism biblijnych chroni nas od nierozsądnego szukania w nich odpowiedzi na pytania, na które ich twórcy nie zamierzali odpowiadać.
Niniejsza książka przedstawia wiadomości o gatunkach literackich pism "Starego Testamentu". Autor czyni to w sposób przystępny i równocześnie ciekawy. Nie ogranicza się do podania suchych definicji. Do uwag o gatunkach literackich dołącza liczne przykłady, które powinny ułatwić zrozumienie utworów biblijnych, a równocześnie ukazać ich bogatą różnorodność i piękno.

Spis treści

WYKAZ SKRÓTÓW
WPROWADZENIE
1. PIEŚNI
1.1. CECHY POEZJI STAROTESTAMENTOWEJ
1.2. PSALMY
1.3. INNE PIEŚNI
2. WYPOWIEDZI
2.1. WYPOWIEDZI POWSZEDNIE
2.2. MOWY
2.3. WYROCZNIE
2.4. INTERPRETACJE TEOLOGICZNE WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH
2.5. DIALOGI
2.6. PRZYSŁOWIA
2.7. WYZNANIA WIARY
2.8. MODLITWY
2.9. WYPOWIEDZI o PLEMIONACH IZRAELSKICH
2.10. LISTY
2.11. ZACHĘTY
2.12. UMOWY
3. OPOWIADANIA
3.1. UWAGI OGÓLNE
3.2. MITY
3.3. SAGI
3.4. LEGENDY
3.5. OPOWIADANIA HISTORYCZNE
3.6. SPRAWOZDANIA HISTORYCZNE
3.7. OPOWIADANIA WĘDRUJĄCEJ GRUPY
3.8. OPOWIADANIA BIOGRAFICZNE
3.9. OPOWIADANIA AUTOBIOGRAFICZNE
3.10. OPOWIADANIA LUDOWE
3.11. OPOWIADANIA o SNACH
3.12. PAMIĘTNIKI
3.13. WYKAZY
3.14. GENEALOGIE

Wstęp

(...)
W konstytucji "Dei Verbum" z 18 listopada 1965 roku Sobór Watykański II, idąc za wskazaniami zawartymi w encyklice Piusa XII "Divino afflante Spiritu" z 30 września 1943 roku, podaje takie pouczenie w sprawie interpretacji "Pisma Świętego": "Dla właściwego zrozumienia tego, co święty pisarz chciał stwierdzić, należy między innymi wziąć pod uwagę także gatunki literackie. Całkiem inaczej bowiem przedstawia się i wyraża prawdę w tekstach historycznych różnych odmian, prorockich, poetyckich czy w innych rodzajach wypowiedzi. Konieczną jest zatem rzeczą, by egzegeta poszukiwał sensu, jaki święty pisarz w określonych okolicznościach, stosownie do warunków czasu i swej kultury, zamierzył wyrazić i wyraził za pomocą gatunków literackich, których używano w owym czasie. Dla właściwego zrozumienia tego, co święty autor chciał w piśmie stwierdzić, należy bowiem pilnie uwzględnić zarówno owe zwyczajne i pierwotne sposoby myślenia, mówienia i opowiadania, które istniały w czasach świętego pisarza, jak też sposoby, które w owej epoce były szeroko używane we wzajemnym obcowaniu ludzi między sobą" (nr 12).
Gatunki literackie, o których mówi sobór, to nic innego jak różne sposoby wyrażania myśli w danej epoce, którymi pisarze posługują się w zależności od celu, jaki zamierzają osiągnąć, lub - mówiąc językiem używanym w teorii literatury - różne odmiany utworów wyodrębnionych na podstawie specjalnych właściwości formalnych i treściowych. (...)

Fragment tekstu

(...)
2.3. WYROCZNIE
Przez wyrocznie rozumiemy przemówienia prozą lub wierszem, które wypowiadano w imię Boga.
Są one sposobem wyrażania myśli znamiennym dla proroków, którzy wygłaszali je występując w pałacu królewskim (Iz 7, 13; Jr 22, Inn; 37, 17), przy świątyniach (Am 7, 10-17; Jr 7, 2; 19, 14), we własnych domach (Jr 21, Inn; Ez 8,1; 14,1;20,1.7), w bramach (Jr 17,19n) i na ulicach miast (Iz 7, 3; Jr 11, 6). Liczne z nich zachowały się w pismach proroków, a także w niektórych innych księgach "Starego Testamentu" (np. 1Sm 2, 27-36; 10, 18n; 15, 2n; 2Sm 12, Iln; 24, 12). Prócz proroków posługiwali się nimi także kapłani Izraela (np. Sdz 18, 14; 1Sm 14, 36n; 22, 15; 23, 9-12; 28, 6; 30, 7).
Znamy wyrocznie, które powstały w środowisku sąsiadów Izraela, gdzie oczywiście wypowiadano je w imię bóstw pogańskich. Jeden z proroków działających w Mari za panowania króla Zimrilima (około 1730-1697), skierował np. do tego władcy w imię Hadada, boga burzy, deszczu, błyskawic i grzmotów, następującą wyrocznię, która żywo przypomina proroctwo, jakie prorok Natan skierował do Dawida, obiecując mu trwałość jego dynastii (2Sm 7, 1-16; 1Krn 17, 1-14; por. Ps 89, 4n; 132, Iln):
Hadad, pan Kalassu, przemówił w wyroczni tymi słowami: ,, Czyż ja nie jestem Hadad, pan Kalassu, który go (= Zimrilima) wychowałem na swoich kolanach i przywróciłem na tron domu jego ojca? Gdy go przywróciłem na tron domu jego ojca, dałem mu znowu miejsce przebywania. Obecnie, ponieważ wprowadziłem go na tron domu jego ojca, powinienem otrzymać od niego dziedziczną posiadłość. Jeżeli (jej) nie da, ja jestem panem tronu, terytorium i miasta, i mogę odebrać to, co dałem. Jeżeli zaś spełni moje życzenie, dam mu tron za tronem, kraj za krajem, miasto za miastem, nawet kraj od wschodu do zachodu mu dam! ".
(...)

Strona redakcyjna

Copyright 2003 BY WYDAWNICTWO OO. FRANCISZKANÓW "Bratni Zew" spółka z o.o. ISBN 83-88903-20-9
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana
ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana
czy powielana mechanicznie, fotooptycznie,
zapisywana elektronicznie lub magnetycznie,
ani odczytywana w środkach publicznego przekazu
bez pisemnej zgody wydawcy.
W sprawie zezwoleń należy się zwracać do wydawnictwa:
"Bratni Zew" sp. z o.o.,
ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków.
Zamówienia na książki można składać:
Wydawnictwo OO. Franciszkanów "Bratni Zew"
ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków
tel. 12/428 32 40, fax 12/428 32 41
www.bratnizew.pl
Korekta:
Jolanta Kunowska
Imprimi potest:
L.dz. 166/2003, Kraków, dnia 24. 03. 2003
O. Zenon Szuty Wikariusz Prowincji
WYDAWNICTWO OO. FRANCISZKANÓW
"Bratni Zew" spółka z o.o.
ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków
tel. 12/428 32 40, fax 12/428 32 41
www.bratnizew.pl
Druk: "Pracownia AA", Pl. Na Groblach 5, 31-101 Kraków