abp Józef Życiński

Inspiracje chrześcijańskie w powstaniu nauki nowożytnej

Do każdej przesyłki
dołączamy prezent!

Nakład wyczerpany!

Spis treści

Wstęp

CZĘŚĆ I
Inspiracje chrześcijańskie w rozwoju nauk przyrodniczych
Schyłek fizyki arystotelesowskiej
Antyheurystyczne funkcje metafizyki Arystotelesa
Nowożytne próby unifikacji fizyki
Paradygmat zagubionej Księgi
Bóg jako wszystko we wszystkim
Metodyka czytania dwóch Ksiąg
Zagubiony wymiar
Konflikt Księgi Przyrody i interpretacji Księgi Pisma
w dramacie Galileusza
Rekonstrukcja dramatu
Fakty a interpretacje

CZĘŚĆ II
Religijne wizje przyrody a geneza nauki nowożytnej
Buddyzm - kontemplacja maja zamiast praw przyrody
Islam - wszechmoc Boga a przygodność świata empirii
Panteizm a transcendencja Boga wobec przyrody
Metafizyka i wyobraźnia w przyrodniczym obrazie świata
Zdroworozsądkowy empiryzm a geneza newtonowskiej zasady
grawitacji
Heurystyczne funkcje metafizyki w nauce
Metafizyka w nowej fizyce
Matematyka jako jeżyk fizyki
Jak rozumieć matematyczność przyrody?
Matematyczność a literackość przyrody
Filogeneza matematyczności świata
Matematyczność a przewidywalność
Idealizacja a matematyzowalność
Wnioski

CZĘŚĆ III
Antropologiczne aspekty powstania i rozwoju nauki
Kosmiczna ojczyzna człowieka
Kosmologiczne granice wyobraźni
Chrześcijańska afirmacja racjonalności
Intelektualne korzenie humanizmu
Personalistyczne przesłanie scholastyki
Dialog nauki z wiarą a filozoficzne pytania współczesnej
fizyki
Ideologia "trzeciej kultury" w "nowej fizyce"
Fizyka a mistyka w ujęciu Capry
Metafizyka i mistyka u Hawkinga
Chrześcijańska wizja integracji poznawczej
Ewolucja w ewolucyjnym pojmowaniu przyrody
Integracja intelektualna w wizji nauki u Jana Pawła II
Antyintelektualizm we współczesnej krytyce Oświecenia
Retoryka zamiast epistemologii
Przygodność bez prawdy
Prawda jako wartość w społeczeństwie pluralistycznym
Ponadsystemowa wspólnota myślenia

Wstęp

WSTĘP
Za symboliczną datę powstania nauki nowożytnej uważa się najczęściej rok 1687, kiedy to drukiem ukazało się pierwsze wydanie Principiów Newtona. Fizyka Principiów zawiera już tę metodę badań, która okazała się skuteczna dla rozwoju współczesnych nauk przyrodniczych. Całą przyrodę traktuje ona jako rzeczywistość fizyczną podporządkowaną uniwersalnym prawom; znika w niej podstawowe dla zwolenników Arystotelesa przeciwstawienie między prawami przyrody w rejonie pod i nad księżycem. Prawa sformułowane są w języku matematyki. W długich wywodach na kartach Principiów jest to często jeszcze język starożytnej geometrii, czyniący tekst Newtona trudnym do zrozumienia dla współczesnych mu odbiorców. Obok niego pojawia się jednak nowy język rachunku różniczkowego, którego wprowadzenie przez Newtona i Leibniza przyczyniło się w sposób decydujący do rozwoju nauki.
Aby możliwe było wypracowanie podstaw nowej fizyki, potrzebny był długofalowy proces odchodzenia od przyjmowanego przez wieki paradygmatu, w którym zdroworozsądkowa fizyka Arystotelesa miała dopełnienie w astronomii Ptolemeusza. W procesie tym szczególną rolę odegrała publikacja De revolutionibus orbium coeles-tium przez Kopernika (1543) oraz Dialogu o dwóch najważniejszych układach świata, Ptolemeuszowym i Kopernikowym przez Galileusza (1632). Prace te mogły z kolei powstać dzięki zarówno konkretnym osiągnięciom, jak i ogólnemu klimatowi intelektualnemu, który stworzyli Jan Buridan, Mikołaj z Oresme, Mikołaj z Kuzy, Mertonianie z Oxfordu czy paryscy calculatores. Uwzględniając osiągnięcia autorów średniowiecznych w dziedzinie krytyki fizyki arystotelesowskiej.(...)

Fragment tekstu

(...)
KONFLIKT KSIĘGI PRZYRODY I INTERPRETACJI KSIĘGI PISMA W DRAMACIE GALILEUSZA

Okres powstawania nauki nowożytnej był równocześnie okresem konfliktu między środowiskami odwołującymi się do autorytetu Biblii a twórcami nowej nauki. Z przywoływanych najczęściej nazwisk Giordano Bruno, Kopernika i Galileusza najlepiej udokumentowany w swym konflikcie merytorycznym pozostaje dramat Galileusza. Jego istotę najlepiej podsumowuje wśród współczesnych badaczy Olaf Pedersen pisząc, iż nie był to bynajmniej konflikt między teologią chrześcijańską a nową astronomią, lecz wynik absurdalnego nadużycia prawa kanonicznego do rozstrzygania kwestii czysto przyrodniczych.
Podczas plenarnego posiedzenia Papieskiej Akademii Nauk, w listopadzie 1979 r., Jan Paweł II wyraził pragnienie ponownego przebadania sprawy Galileusza w celu przezwyciężenia nieufności, jakie utrzymują się ciągle między przedstawicielami myśli religijnej a reprezentantami nauk przyrodniczych. Inicjatywa ta skłoniła wielu dziennikarzy do oczekiwania na "rehabilitację" Galileusza. Jej przejawem miały być spektakularne gesty, którym towarzyszyłoby jednoznaczne wskazanie głównego winowajcy w dramacie z 1633 r. Tymczasem, zamiast prostego napiętnowania oponentów Galileusza, przedstawiono wnikliwe analizy wypracowane przez kierowaną przez kard. Pouparda komisję, powołaną do przebadania problemów związanych z potępieniem Galileusza i należących do dziedzin egze-gezy biblijnej, epistemologii, kultury i historii nauki.(...)

Strona redakcyjna

Projekt okładki i stron tytułowych
JERZY DURAKIEWICZ

Opracowanie techniczne
LEON FORMELA

Copyright by Redakcja Wydawnictw KUL,
Lublin 2000

ISBN 83-228-0798-8

REDAKCJA WYDAWNICTW KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO
ul. Konstantynów l, 20-708 Lublin
tel. 524-18-09 (centrala), 525-71-66 (kolportaż)
Wydanie I. Zam. 60/2000

Zakład Małej Poligrafii KUL