Dar bycia sobą. Święte wezwanie do odnalezienia samego siebie
David G. Benner
fragment tekstu:
Thomas Merton ostrzega: "Nie ma większej katastrofy dla życia duchowego, niż pogrążenie się w nierzeczywistości, ponieważ życie jest w nas podtrzymywane i karmione przez żywotną więź z rzeczywistością" . Prawdziwe życie duchowe nie jest ucieczką od rzeczywistości, lecz zupełnym się jej poświęceniem.
Większość z nas jest dość chętna, by zmierzyć się z rzeczywistością, gdy pasuje ona do tego, jak widzimy siebie i świat, i gdy nie jest zbyt nieprzyjemna. A jednak, gdy życiowe doświadczenia zmuszają nas do ujrzenia w sobie rzeczy, których istnienia nie chcemy przyjąć do wiadomości, uruchamiamy psychologiczne mechanizmy obronne, które pomagają nam zachować poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Te podświadome strategie, chociaż pomagają nam krótkoterminowo, blokują długoterminowy rozwój. Dzieje się tak, gdyż wypaczają rzeczywistość. W ostatecznym rozrachunku, ich funkcją jest chronienie nas przed poznaniem nieprzyjemnej prawdy.
Ludzka zdolność do oszukiwania siebie zdumiewa. Poucza o tym Biblia (Jr 17, 9), a psychologia to potwierdza. Niektórzy ludzie posiadają niezwykłe zdolności zwodzenia innych. A jednak ich dwulicowość blednie w porównaniu z nieskończenie twórczymi drogami, na których każdy z nas bez wyjątku oszukuje siebie.
Oszukiwanie siebie pojawia się automatycznie. Jest częścią tej reakcji, o której mówią psychologowie, twierdząc, że mechanizmy obronne działają w nieświadomości. Jest to również elementem grzechu pierworodnego, o którym mówią teolodzy. Nie musimy tak naprawdę wybierać drogi oszukiwania siebie. Jest to - mówiąc współczesnym żargonem informatycznym - opcja domyślna.
Jesteśmy zwykle całkiem zręczni w rozpoznawaniu oszukiwania siebie w innych ludziach. W drugiej osobie z łatwością dostrzegamy kurczowe trzymanie się swego przyjemnego wizerunku, kosztem braku jakiegokolwiek przyznania się do złości czy oburzenia. To mechanizm obronny zwany kształtowaniem reakcji: pewne niemożliwe do zaakceptowania uczucie lub impuls zostaje wyrugowane ze świadomości, przez wyrażenie przez nas czegoś przeciwnego. W innej osobie możemy również rozpoznać racjonalizację, gdy podaje przekonujące uzasadnienie swojego zachowania, lecz nie jego rzeczywistą przyczynę. W jeszcze kimś innym, proste wyparcie się uczuć, które w sposób oczywisty posiada, ilustruje najbardziej podstawową formę oszukania siebie, jaka istnieje.