Dzieci pytają o cierpienie i Boga - nauka religii w oparciu o Biblię
Rainer Oberthur
wstęp:
Dzieci często stykają się z przemocą i niesprawiedliwością, panującą między ludźmi, i uważnie ją obserwują. W ostatnim dziesięcioleciu minionego stulecia spotkanie z trudną do wyobrażenia nędzą osiągnęło nowe rozmiary: najpierw wojna w Zatoce Perskiej, potem wojna na Bałkanach oraz straszne masakry w Ruandzie i Czeczenii - wszystko to wstrząsnęło ludźmi, a zwłaszcza dziećmi, tak skorymi do współczucia i pragnącymi sprawiedliwości. Zgodnie z moim wieloletnim doświadczeniem najbardziej niecierpiącymi zwłoki kwestiami interesującymi dzieci są pytania o przyczynę wojny, o cierpienie i niesprawiedliwość, a także o człowieka cierpiącego niewinnie.
Te pytania dzieci, ciągle na nowo kierowane do nas podczas lekcji religii, stanowią punkt wyjścia, który doprowadził do powstania tej książki. Dzieci postawiły nas przed pytaniem, jak możemy ustosunkować się wychowawczo i religijnie do sytuacji, w której występuje niesprawiedliwość ciężka do zniesienia. Było dla nas jasne, że ani przez pomniejszanie, ani przez rzekome "rozwiązanie" problemu nie sprostamy oczekiwaniom dzieci. Musimy razem z nimi zastanowić się nad pytaniami o cierpienie i sprawiedliwość, i zawartymi w nich pytaniami o Boga. To założenie poprowadziło nas do biblijnych tekstów Starego Testamentu, do historii Kaina i Abla jako opowiadania o powstaniu przemocy między ludźmi, do Księgi Hioba - historii o niewinnie cierpiącym człowieku i do słów proroków, którzy w szczególny sposób oskarżają niesprawiedliwość.
Książka zawiera wyjątkowo rozwinięte ogólne ujęcie dydaktyczne Biblii, Naszym punktem wyjścia były doświadczenia, które przeprowadziliśmy podczas nauczania religii w szkole podstawowej, korzystając ze słów psalmów i tych dotyczących królestwa niebieskiego. Dzięki nim odkryliśmy, że dzieci mogą rozumieć słowa Biblii bezpośrednio i odnosić je do siebie, że odkrywają w nich siebie samych i swoje życie. Z praktyki prowadzenia lekcji rozwinęły się możliwości uczenia w oparciu o Biblię - uczenia za pomocą pytań i głębszego zdawania sobie sprawy z treści zagadnień, poznawania rzeczy zasadniczych podczas dialogu, uczenia obrazowego, pięknego i zgodnego z nakazami moralnymi, także uczenia z orientacją subiektywną i teologiczną.
To, co dotyczy treści nauczania:
W centrum pracy z dziećmi podczas nauczania religii znajdują się słowa i opowiadania z trzech ksiąg Starego Testamentu, które nawet dla dorosłych bywają trudne i powinny zostać docenione w pedagogice religii:
- często błędnie rozumiane albo nadużywane opowiadanie o Kainie i Ablu;
- Księga Hioba, która jeszcze czeka na odkrycie w procesie nauczania religii;
- słowa proroków nie wykorzystane w pedagogice religijnej.
Do tych tematów biblijnych proponuje się własne podejścia. Teksty biblijne wiążą się z pytaniami ludzi, żyjących w różnych czasach, a także z pytaniami dzieci - o cierpienie i zło, o sprawiedliwość i krzywdę,
o przemoc i wojnę, oraz o rolę Boga w tym wszystkim. W ten sposób spotykają się dzisiaj na płaszczyźnie treściowej pytania i doświadczenia dzieci i dorosłych, wiążące się z biblijnymi opowieściami o Kainie
i Ablu, Hiobie i prorokach.
To, co dotyczy sposobu nauczania:
Konkretne, intensywne nauczanie nawiązuje zasadniczo do doświadczeń, które mogłem przeprowadzić razem z Alojzym Mayerem w szkole podstawowej Hofchensweg, należącej do Aachen. Nauka ta została wielokrotnie "wypróbowana" w dalszym kształceniu nauczycieli szkoły podstawowej. Nasze metody nauczania zostaną dokładnie przedstawione i rozpatrzone po to, aby:
- pomóc czytelnikom w przedstawianiu biblijnych tekstów i tematów oraz zachęcić do twórczego przetwarzania ich; istnieje także możliwość wprowadzania zmian odpowiednio do wieku podczas nauki;
(...)