(...)
o myśl i języku
Związek bytu człowieka z myślą i językiem jest niepodważalny. Nie będziemy o tym robić żadnego wywodu, tym niemniej wskazane jest podzielić się kilkoma krótkimi
uwagami.
Już w 1952 roku młody, wówczas nieznany szerzej ksiądz z Krakowa napisał, że "myśl jest przestrzenią dziwną". Niewątpliwie jest to stwierdzenie frapujące i godne podziwu ludzi z całego świata, niezależnie od ich narodowości, wyznania czy przynależności kulturowej i zresztą niektóre słynne postacie ze świata kultury już to podkreśliły. Ale jest wiele podobnych celnych wyrażeń, które zapraszają do refleksji, jak na przykład: "Opór stawiany wyrazom przez myśli. Opór stawiany myślom przez wyrazy", lub: "Czyż można odjąć myślom ich równe, ciche dno?". W wierszach Karola Wojtyły pojawia się wiele tak ważkich stwierdzeń, a myśl Jego ciągle się rozwija i pragnie dzielić się szczodrze z innymi.
Myśl Karola Wojtyły od samego początku Jego twórczości charakteryzuje się szczególną integracją jej składników, l właśnie to całościowe ujęcie myśli sprawia, że postrzeganie rzeczywistości staje się aktywne i ogarnia wymiary ontologiczne, psychologiczne, cielesne i duchowe. W ten sposób sugeruje, iż poznanie poetyckie jest bardzo bliskie kontemplacji mistycznej, która z kolei wydaje się przewyższać ujęcia filozoficzne. Jedno z wybranych zdań odzwierciedla tę sytuację w sposób niewątpliwie mistrzowski: "Do spojeń świata przywiąż myśl, lecz zwolnij serce i duszę otwórz". Jak możemy łatwo wywnioskować, nie chodzi tutaj o absolutyzowanie poezji, tylko o podkreślenie jej wartości poznawczej, zawsze popartej wizją duchową.Język jest jednym z najważniejszych tematów - a nawet można stwierdzić, że centralnym - podejmowanym przez współczesną filozofię. Nie może więc dziwić jego obecność w twórczości lirycznej Poety-Filozofa. Jako początkujący student napisał w 1939 roku: "Słowa gotycki mit, w Boskiej chwale ujrzysz", a kilkadziesiąt lat później, zamieszkując w pałacu arcybiskupów krakowskich, podkreślił: "Język własny zamyka nas w sobie: zawiera, a nie otwiera". W ostatnio opublikowanym Tryptyku rzymskim (2003) uwagi o języku pojawiają się wielokrotnie. Między innymi Ojciec Święty stwierdza: "Słowo - odwieczne widzenie i odwieczne wypowiedzenie", a także: "Przedwieczne słowo jest jakby progiem, za którym żyjemy, poruszamy się i jesteśmy". Autor przezwycięża ograniczenia ideologiczne pozytywistów zanurzonych w scjentyzmie materialistycznym, a ponadto uczula czytelnika na nieprzeźroczysty charakter języka, przez co podkreśla wielorakość możliwych powiązań języka z myślą, uwzględniając również treści dotyczące wiary: "Wszechświat wyłonił się ze Słowa i do Słowa też powraca".
Jak silnie i przekonywająco wpływa na naszą wyobraźnię następujący sąd: "Poza mową otwiera się przepaść". Zgodnie z tradycją arystoteliczną, dzięki językowi człowiek jest zdolny porozumiewać się w sposób znaczący i prawdziwy. Ufnie może poszukiwać prawdy i poszerzać swoją wiedzę. Język nie ogranicza się wyłącznie do wyrażenia doświadczeń ludzkich, ale też Bóg posługuje się nim do porozumienia z człowiekiem.
(...)