Zrodlo - informacje o książce

Między potępieniem a Zbawieniem - myślenie religijne ks.J.Tischnera

ks. Jarosław Jagiełło, ks. Władysław Zuziaka (red.)

fragment tekstu:

(...)
Błądzenie drugie: psychologia i filozofia kłamstwa
"Błądzenie w żywiole prawdy" nie jest, wbrew pozorom, bynajmniej epistemologią popadania w błąd, lecz rekonstrukcją psychologii i filozofii kłamstwa - kłamstwa, które wpada we własne sieci. Rekonstrukcja ta otwiera się wymownymi cytatami z Nietzschego, usprawiedliwiającego kłamstwo wartością życia służącego "woli mocy". Nietzsche głosi apologię filozofów - kusicieli, gloryfikujących pozór i kuszących obietnicami. Kłamstwo wprowadza podwójny wątek: szczególnego dialogu jako formy nacisku oraz intencji stwarzania złudzeń i pozorów. Analizowane na przykładzie przesłuchania Raskolnikowa w Zbrodni i karze kłamstwo odsłania system podwójnej gry, czyhającej zarówno na przesłuchującego, jak przesłuchiwanego. Obaj są zarazem zwykłymi rozmówcami w modus Ty, jak i skrytymi przeciwnikami w modus On, obaj muszą równocześnie odnosić się do prawdy - a morderca ją znać - i zarzucać na drugiego sieć pozorów i pułapek; dlatego, jak pisze Tischner, "dialog przesłuchania jest nieustanną wędrówką po kruchych, łamiących się i zmieniających osiach aksjologicznych. Na chwiejnym gruncie dialogu słowa zmieniają swój zwykły sens".
Lecz elementem istotnie demonicznym w kłamstwie jest co innego. Tischner pokazuje, że kłamstwo - szczególnie kłamstwo współczesne, jak w ideologiach totalitarnych - próbuje wprowadzić rozdwojenie w sam sens prawdy. Odróżnia ono mianowicie de facto zwykły, obiektywny sens prawdy "rozumu pospolitego", do której musi się nieustannie skrycie odwoływać, od "prawdy politycznej", usprawiedliwiającej kłamstwo z perspektywy rzekomego szczęścia przyszłego społeczeństwa. Dla rozumu politycznego, rozgrzeszającego zbrodnię w imię władzy, "odwołanie się do »obiektywnej rzeczywistości" byłoby sprzeczne z ideą radykalizmu aksjologicznego. Dlatego Nietzsche musi mówić o uwodzeniu. [...] nie ma w tym żadnego naruszenia przyrodzonych praw osoby ludzkiej. Jeśli wszystko jest tworzywem, to również i człowiek".

strona redakcyjna

spis treści (lub początek spisu treści)

notka

Warning: mysqli_num_rows() expects parameter 1 to be mysqli_result, bool given in /chicago/linki2.php on line 44



Powrót