Matka Jedności. Ekumeniczne rozważania tajemnic Różańca na każdy m-c
Krzysztof Moskal
wstęp:
Nazwy Mater unitatis - "Matka jedności" użył po raz pierwszy św. Augustyn (Sermo 192,2). Dla naszych rozważań teologicznie można ją wyprowadzić z wydarzenia Zesłania Ducha Świętego, kiedy to Maryja była obecna w wieczerniku wraz całym Kościołem zjednoczonym na modlitwie (Dz 1,14).
W Konstytucji dogmatycznej o Kościele Sobór Watykański II wzywa: "Niechaj wszyscy chrześcijanie błagają wytrwale Matkę Boga i Matkę ludzi, aby Ona, która modlitwami swymi wspierała początki Kościoła, także i teraz w niebie, wywyższona ponad wszystkich Świętych, wstawiała się do Syna swego, dopóki wszystkie rodziny ludów, zarówno tych, które noszą zaszczytne imię chrześcijan, jak i tych, co nie znają jeszcze swojego Zbawiciela, nie zespolą się szczęśliwie w pokoju i zgodzie w jeden Lud Boży na chwałę Przenajświętszej i nierozdzielnej Trójcy" (LG 69).
Określenia "Matka jedności" używali także niekiedy w swoim nauczaniu papieże drugiej połowy XX wieku. W swoim rozważaniu z dnia 29 czerwca 1996 r. Jan Paweł II modlił się: "Zawierzajmy sprawę pełnej komunii między Kościołami Wschodu i Zachodu Najświętszej Dziewicy, kontemplując Ją w wieczerniku - tak jak Ją przedstawiają Dzieje Apostolskie - gdy w otoczeniu apostołów oczekuje zesłania Ducha Świętego (por. Dz 1,14). Maryja jest ikoną jedności i Ona powinna zawsze być naszym natchnieniem. Matka Kościoła niech wspomaga nasze wysiłki i przyspieszy nasze kroki, abyśmy «wobec Wielkiego Jubileuszu mogli stanąć jeśli nie całkowicie pojednani, to przynajmniej o wiele bliżsi przezwyciężenia podziałów powstałych w drugim tysiącleciu>> (Tertio millenio adveniente, 34)".
Kult maryjny wciąż dzieli dużą część chrześcijan. Spór jaki, toczył się wokół niego, oddalił od siebie wierzących w Chrystusa, niekiedy dość daleko. Należy tutaj powiedzieć, że Maryja nie przeszkadzała i nigdy nie będzie przeszkadzać w przywracaniu jedności między nimi. Utrudniają je niestety niewłaściwe formy pobożności maryjnej, a także nieuzasadnione uprzedzenia biorące się często z nieznajomości tradycji i duchowości innych chrześcijan. W przepowiadaniu i nabożeństwach - najczęściej prywatnych -zastrzeżenia budzą także nie zawsze poprawne ujęcia tematu pośrednictwa Maryi. "W wielu kazaniach nawet samo uzasadnienie pośrednictwa przybiera formę mariocentryzmu. Dochodzi tu do głosu przekonanie, że Maryja ma do tego prawo i może nawet żądać od Boga spełnienia próśb (...). Ten mariocentryzm jest także widoczny w kazaniach, które mówią na temat wstawiennictwa Maryi, jak i zakresu i sposobu pośrednictwa. W tych zagadnieniach dominuje antro-pomorfizm, wyrażający się w stwierdzeniach, że Maryja uspokaja Bożą sprawiedliwość, że wszystko może, że przez Jej ręce przechodzą wszystkie łaski, które rozdziela według upodobania, przypisuje się Jej jakby rolę sakramentu" (T. Lewandowski, Soborowa wizja Maryi a polskie kaznodziejstwo maryjne, "Współczesna Ambona" 13 (1985) nr 4, s. 141-142). Biorąc pod uwagę uwrażliwienie na te sprawy chrześcijan innych denominacji wyznaniowych (szczególnie protestanckich), nie można powiedzieć, aby takie błędne - nawet w rozumieniu katolickim - sformułowania przyczyniały się do przywracania jedności.
Niniejszy zbiór rozważań wychodzi naprzeciw tym, którzy w rozważaniu tajemnic Różańca chcieliby skorzystać nie tylko ze skarbów duchowości Kościoła rzymskokatolickiego, ale także z duchowego bogactwa Kościoła prawosławnego i Kościołów poreformacyjnych. Wybór tekstów był subiektywny i nie zawsze są one reprezentatywne dla poglądów dominujących w danym Kościele. Zawarte tu rozważania odnoszą się także do tematyki ekumenicznej, mogą zatem stanowić materiał do przygotowania homilii z okazji Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan.
Zasadniczo jednak rozważania przeznaczone są do wygłoszenia podczas październikowych nabożeństw różańcowych. Kolejność, w jakiej są podane, nie jest zobowiązująca, a nawet nie wydaje się stosowne, aby trzymać się jej niezależnie od tego, jakie z tajemnic rozważamy na modlitwie. Po odmówieniu części różańca należy wybrać rozważanie, odnoszące się do jednej z należących do niej tajemnic. Zaleca się, aby rozważania były głoszone przed wizerunkami Maryi z Dzieciątkiem lub Pięty. Nie wydaje się przy tym konieczne wprowadzanie adoracji Najświętszego Sakramentu.
Źródłem większości rozważań wybranych fragmentów Pisma Świętego są teksty opublikowane w tomach serii: Beatam me dicent... Teksty o Matce Bożej pod red. o. Stanisława Celestyna Na-piórkowskiego: t. 7 i 8, Prawosławie, wybór, opracowanie i posłowie: ks. Henryk Paprocki, przedmowa: o. Jan Sergiusz Gajek MIC, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów Niepokalanów 1991; t. 10, Chrześcijaństwo ewangelickie, wstęp, wybór, opracowanie: Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów 2000.(...)