Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu. Lektura z opracowaniem
Leopold Staff (przeł.)
wstęp:
(...)
Jutrzenka idei, z której w ciągu czasu urodzić się miała dusza tej książki, i przedarła się spoza ciężkich i ciemnych chmur, przysłaniających dziejowe niebo Włoch u schyłku wieku dwunastego. Niesnaski i krwawe spory miast, spustoszywszy i wyludniwszy wojną grody i pola, rozdarły kraj cały i napełniły powietrze jękami rzezi i grabieży, a mury okropnymi towarzyszami oblężeń okrutnych: głodem i zarazą.. Ogólnemu zniszczeniu opierały się jeno bogate i możne opactwa, chronione od zaciekłości pożóg i żelaza wzniosłym urokiem swej duchownej nietykalności. Jeśli jednak materialna i fizyczna potęga tych twierdz klasztornych ostała się wśród klęsk wokół szalejących, to, jako w twierdze moralne, wdarł się w nie wróg przemożny i srogi: zepsucie, któremu bramy otworzyły zdradziecko bogactwa niezmierne zakonów, narosłe jak lichwa najgrubsza na niesamowitym i niewyczerpanym majątku Średniowiecza, jakim były relikwie. Równocześnie w szeregach duchowieństwa świeckiego, zwłaszcza niższego, zaniedbanie, ciemnota, symonia i rozpusta czyniły szalone spustoszenia - upadek, któremu głębią swą odpowiadał wyzyskiwany skrzętnie i pielęgnowany zabobon nieświadomego ludu. Skutki były zaiste opłakane. Zatracona istota i pojecie religii zacieśniły się do obrzędów i martwego wykonywania przepisów zewnętrznych; łaski Boże stały się przedmiotem kupna i zamiany za ofiary i daniny sowite, modlitwa pustą formułą zaklęcia, służba Boża procedurą ofiarniczą, relikwie czarodziejstwem lub mechanicznym wprost środkiem lecznictwa. Zatraciła się i zginęła w Kościele i w kościołach wieść o kościele duszy, nowina radosna o "królestwie w sercu swoim".
Jednakże przeciw temu stanowi rzeczy zaczęły coraz częstsze powstawać głosy. Chciano wydrzeć duchowieństwu "klucze do nieba". Budziło się nowe przeczucie, nowa potrzeba.(...)