Ojciec Święty znów wszystkich nas zaskoczył! Nie jakąś spektakularną reformą ani nie jakimś proroczym gestem. Sprawa jest z pozoru drobna: ogłaszając Rok Różańca (który ma trwać od października 2002 do października 2003), Jan Paweł II zaproponował rozszerzenie modlitwy różańcowej o nową część - o pięć "tajemnic światła", które miałyby być odmawiane między częścią radosną i bolesną. W liście apostolskim Rosarium Virginis Mariae Ojciec Święty tak uzasadnia swoją propozycję:
Różaniec w formie, jaka przyjęła się w najbardziej rozpowszechnionej praktyce, zatwierdzonej przez władze kościelne, wskazuje tylko niektóre spośród tak licznych tajemnic życia Chrystusa. Taki wybór podyktował pierwotny schemat tej modlitwy, nawiązujący do liczby 150 Psalmów.
Uważam jednak, że aby rozwinąć chrystologiczny wymiar Różańca, stosowne byłoby uzupełnienie, które - pozostawione swobodnemu wyborowi jednostek i wspólnot - pozwoliłoby objąć także tajemnice życia publicznego Chrystusa między chrztem w Jordanie a męką. W tych właśnie tajemnicach kontemplujemy ważne aspekty Osoby Chrystusa jako Tego, kto definitywnie objawił Boga. On jest Tym, który - ogłoszony przy chrzcie umiłowanym Synem Ojca - zwiastuje nadejście Królestwa, świadczy o nim swymi czynami, obwieszcza jego wymogi. To w latach życia publicznego misterium Chrystusa objawia się ze specjalnego tytułu jako tajemnica światła: "Jak długo jestem na świecie, jestem światłością świata".
Aby Różaniec w pełniejszy sposób można było nazwać "streszczeniem Ewangelii", jest zatem stosowne, żeby po przypomnieniu Wcielenia i ukrytego życia Chrystusa (tajemnice radosne), a przed zatrzymaniem się nad cierpieniami męki (tajemnice bolesne) i nad triumfem zmartwychwstania (tajemnice chwalebne) rozważać również pewne momenty życia publicznego o szczególnej wadze (tajemnice światła). To uzupełnienie o nowe tajemnice, w niczym nie szkodząc żadnemu z istotnych aspektów tradycyjnego układu tej modlitwy, ma sprawić, że będzie ona przeżywana w duchowości chrześcijańskiej z nowym zainteresowaniem jako rzeczywiste wprowadzenie w głębię Serca Jezusa Chrystusa, oceanu radości i światła, boleści i chwały (Rosarium Virginis Mariae, 19).
W powyższym uzasadnieniu dwa miejsca zasługują na szczególną uwagę. Po pierwsze, decyzję o włączeniu nowych tajemnic do praktyki różańcowej pozostawia się "swobodnemu wyborowi jednostek i wspólnot". A po drugie - Papież kolejny raz mocno podkreśla, że Różaniec jest modlitwą, która wyrasta z Ewangelii i do Ewangelii prowadzi ("syntezą całej Ewangelii" nazwał Różaniec Pius XII). W dalszej części listu wątek ten zostaje rozwinięty: wprowadzenie nowych tajemnic ma przypomnieć wiernym, że Różaniec to tylko metoda kontemplacji i - jak każdej metody - nie wolno go traktować jako celu samego w sobie. Różaniec ma prowadzić "do zasmakowania w poznawaniu Chrystusa", otworzyć tych, którzy go odmawiają, na głęboką, porywającą znajomość Zbawiciela (24). Bez tego nastawienia - ostrzega Ojciec Święty - koronka może zacząć być traktowana niczym amulet lub przedmiot magiczny, "co byłoby radykalnym wypaczeniem jego znaczenia i funkcji" (28).
W omawianym liście jest też konkretna propozycja dla tych, którzy odmawiają Różaniec w rytmie tygodniowym (to znaczy - każdego dnia inną część):
Według obecnej praktyki poniedziałek i czwartek poświęca się tajemnicom radosnym, wtorek i piątek tajemnicom bolesnym, środę, sobotę i niedzielę tajemnicom chwalebnym. Gdzie włączyć tajemnice światła? Zważywszy, że tajemnice chwalebne powtarza się przez dwa kolejne dni, w sobotę i w niedzielę, a sobota jest tradycyjnie dniem o silnym zabarwieniu maryjnym, wydaje się wskazane przenieść na sobotę drugie w ciągu tygodnia rozważanie tajemnic radosnych, w których wyraźniejsza jest obecność Maryi. Czwartek pozostaje w ten sposób wolny właśnie na medytację tajemnic światła (38).
Warto wiedzieć, że rozszerzenie modlitwy różańcowej o tajemnice dotyczące publicznej działalności Jezusa nie jest oryginalnym pomysłem Papieża. W 2001 roku Jan Paweł II beatyfikował maltańskiego księdza George'a Precę, który już w latach pięćdziesiątych modląc się na Różańcu, włączał doń te właśnie tajemnice.
Czy "ulepszenie" Różańca jest zatem dużym czy małym wydarzeniem? Od wielu lat rozlegają się głosy, że Różaniec jest modlitwą "w odwrocie". Równocześnie ma on jednak wytrwałego - i skutecznego! - promotora w osobie Papieża, który już na samym początku swego pontyfikatu nazwał go "modlitwą cudowną - cudowną w swej prostocie i w swojej głębi". Można by wręcz mówić o specyficznym "języku" Różańca - zrozumiałym dla ludzi o różnym poziomie wykształcenia, inteligencji, różnej wrażliwości religijnej, wywodzących się z odmiennych środowisk. Proponując różańcowe novum, Papież chce nam "dać do myślenia": nie należy łatwo rezygnować z tego, co przez stulecia służyło pogłębianiu wiary, i co w dodatku ma swoje odpowiedniki w innych tradycjach religijnych. Rozszerzając Różaniec - wbrew dość powszechnemu trendowi do skracania, upraszczania, ułatwiania - Ojciec Święty jeszcze raz przypomina o znaczeniu modlitwy i kontemplacji w życiu chrześcijanina. "Patrząc powierzchownie na to powtarzanie, można by traktować Różaniec jako praktykę jałową i nużącą. Jednak do zupełnie innych wniosków na temat koronki można dojść, kiedy uzna się ją za wyraz nigdy nie znużonej miłości, która ciągle powraca do ukochanej osoby z gorącymi uczuciami, które, choć podobne w przejawach, są zawsze nowe ze względu na przenikającą je czułość".
Książeczka niniejsza ma być pomocą w praktykowaniu "odnowionego" Różańca. Jej autorzy posłużyli się cytatami z pism i wypowiedzi Jana Pawła II, żeby ułatwić rozważanie poszczególnych tajemnic - i tych "starych", i tych "nowych". Równocześnie układ książeczki ma pomóc tym, którzy być może pod wpływem papieskiego listu zechcą wrócić do Różańca lub nawet spróbować modlić się w ten sposób po raz pierwszy. Poszczególne części otwierają odpowiednie rozdziały wspomnianego listu Rosarium Virginis Mariae. Ogłoszono go 16 października 2002 roku; tak więc Rok Różańca zakończy się dokładnie w dwudziestą piątą rocznicę wyboru Jana Pawła II...