Szczególne miejsce w pismach Kasjana zajmuje modlitwa. W Rozmowie IX omawia on cztery podstawowe rodzaje modlitwy [orationum species]: prośby [obsecrationes], modlitwy ustne [orationes], wspólne błagania [postulationes], dziękczynienia [gratiarum actiones]), zaznaczając, że modlitwą doskonałą jest "modlitwa płomienna", którą "sam Duch Święty, bez naszego udziału, zanosi do Boga" i której nie można "wyrazić słowami czy nawet objąć myślą" (IX,15). Ten właśnie rodzaj modlitwy, "przekraczający wszystko, co podlega zmysłom" (IX,25), Kasjan zaleca mnichom, uważając go za najwyższą formę kontemplacji. Przedstawiony tomik zawiera dwie rozmowy z abba Izaakiem dotyczące modlitwy.
Abba Izaak żył na przełomie IV i V wieku. Pochodził z biednej rodziny. Na pustynię udał się pod wpływem pustelników, którzy w jego wsi sprzedawali swoje wyroby. Był kapłanem w Celach. Podobno znał na pamięć całe Pismo Święte. Słynął także z troski o chorych i pielgrzymów, dla których wybudował przytułek. W czasie zamieszek na pustyni, wywołanych "Listem Wielkanocnym" biskupa Teofila (por. Rozmowa X,2,1nn), musiał-po trzydziestu latach pobytu - opuścić Cele (ok. 400r.), dokąd powrócił, gdy nastał pokój. Tematem rozmów IX i X jest wykład abba Izaaka o modlitwie doskonałej (Rozmowa IX) i o sposobie jej osiągnięcia (Rozmowa X). W Rozmowie IX została też szczegółowo omówiona modlitwa Ojcze nasz.
Znaczenie i wpływ Jana Kasjana na rozwój duchowości na Zachodzie trudno przecenić. Jego teksty czytali i na nich się kształtowali praktycznie wszyscy mnisi, a później zakonnicy. Zalecali je czytać Kasjodor, św. Benedykt z Nursji, św. Dominik, św. Tomasz z Akwinu, św. Ignacy Loyola i św. Teresa z Avili - żeby wymienić tylko największe postacie w duchowej tradycji Zachodu.
Mamy nadzieję, że publikowany fragment Rozmów z Ojcami, dotyczący modlitwy, pomoże współczesnemu Czytelnikowi zaczerpnąć coś ze starej, wypróbowanej mądrości w tej dziedzinie i pogłębić swoją osobistą modlitwę.
(rh)