(...)
§ 2. Skuteczność wpływu mass mediów i jej uwarunkowania
Właściwością mass mediów, która w szczególnym stopniu interesuje nauki o wychowaniu oraz pedagogów-praktyków, jest skuteczność ich wpływu na odbiorców. Po stronie odbiorcy istnieją liczne i złożone procesy ulegania temu wpływowi. Nie wszystkie z nich zostały przez badaczy (socjologów, psychologów społecznych itp.) rozpoznane i opisane jednoznacznie. Mówi się np. że skuteczność wpływu mass mediów na człowieka należy rozpatrywać w kontekście jego stałej skłonności do reagowania na bodźce (płynące ze strony środowiska społecznego) w sposób automatyczny, uproszczony i bezrefleksyjny . Z tym zagadnieniem wiąże się z kolei funkcjonowanie w psychice człowieka takich mechanizmów, jak zdolność do selekcji czy specyficzny filtr informacyjny.
Dziś już nikt nie kwestionuje daleko idącego wpływu mass mediów na jednostkę i społeczeństwo. Podkreślają ten wpływ zarówno teoretycy, jak i profesjonaliści, którzy pracują w mediach.
Zrozumiała zatem staje się refleksja, która prowadzi do pytania o rozmiary skuteczności wpływu mass mediów na osobowość człowieka. Odpowiedź na to pytanie wykazuje walor pedagogiczny. Wszak zmiany zachodzące w obrębie osobowości, spowodowane oddziaływaniem mass mediów są zjawiskiem zachodzącym w płaszczyźnie wychowania.
Przyjmuje się powszechnie cztery kierunki zmian w osobowości jednostki pod wpływem mass mediów:
1) niektóre z dotychczasowych postaw i opinii przestaj ą istnieć,
2) utworzenie się nowych zupełnie postaw i opinii,
3) wzmocnienie istniejących już postaw i ugruntowanie opinii,
4) osłabienie dotychczasowych postaw i podważenie opinii.
Poglądy na temat skuteczności mass mediów mają już swoją długą historię. Liczne z nich utraciły aktualność i tchną anachronizmem. Wszystkie zaś można sprowadzić do czterech zasadniczych.
(...)