3. PRZYTARCZYCZKI
Na tylnej powierzchni tarczycy znajdują się cztery przytarczyczki. Są to bardzo małe gruczoły, o kształcie jajowatym, długości 3-8 mm i szerokości 2-5 mm. Przytarczyczki wydzielają hormon, który reguluje przemianę wap-niowo - fosforową w ustroju. Wapń jest niezbędny dla ustroju jako podstawowy budulec kości i zębów oraz regulator pobudliwości mięśni i nerwów. Prócz tego bierze on udział w procesie krzepnięcia krwi i uszczelnia naczynia krwionośne. Fosfor z kolei jest niezbędny do wytwarzania kwasu kreatynofosforowego, który wywiera wpływ na szybkość skurczu mięśni. Między ilością wapnia i fosforu we krwi istnieje pewien stosunek. Zmniejszeniu ilości fosforu we krwi towarzyszy wzrost w niej ilości wapnia i na odwrót. Prócz wpływu na metabolizm wapnia i fosforu w ustroju, przytarczyczki wywierają wpływ na gospodarkę wodną, elektrolitową i białkową ustroju.
W wyniku niedoczynności przytarczyczek wystąpić może tężyczka - choroba, którą cechuje nadmierna pobudliwość mechaniczna i elektryczna układu nerwowo -mięśniowego, objawiająca się tonicznymi, przeważnie obustronnymi, bolesnymi kurczami mięśni, głównie zginaczy kończyn. Przyczyną tężyczki mogą być zatrucia alkoholem czy tlenkiem węgla. U kobiet tężyczka może wystąpić w związku z ciążą, gdyż zwiększa ona zapotrzebowanie na wapń. Przyczyną tężyczki może być także karmienie piersią. Tężyczka kobiet ciężarnych i matek karmiących
piersią przeważnie przebiega łagodnie i ustępuje po rozwiązaniu niemowlęcia od piersi. Nadczynność przytarczyczek może spwodować chorobę dróg moczowych, zwłaszcza
kamicę nerkową.
4. NADNERCZA
Wykryte w r. 1563 przez Eustachiusza nadnercza są umiejscowione przy górnym biegunie nerek, jednakże nie są z nerkami związane i w przypadku nerki ruchomej pozostają na swoim miejscu. Wymiary jednego nadnercza wynoszą Ť przybliżeniu: długość ok. 5 cm., szerokość 3 cm., grubość do l cm. Nadnercza stanowią anatomiczne połączenie dwu różnych gruczołów wewnętrznego wydzielania: kory nadnerczy i rdzenia.
Prawie 80% nadnerczy stanowi kora nadnercza. Wydzielane przez nią hormony (kortykosterydy) wywierają wpływ na liczne czynności ustroju. Hormony kory nadnerczy (glikokortykoidy) zwiększają odporność organizmu w takich sytuacjach stresowych, jak zmiana temperatury otoczenia, głód, krwotok, uszkodzenia pourazowe, oparzenia, ciężka praca mięśniowa.
Kora nadnerczy wytwarza hormony płciowe męskie, zwane androgenami, i w mniejszym stopniu hormony płciowe żeńskie, zwane estrogenami i progesteronem. Zarówno u chłopców, jak i u dziewcząt w okresie pokwitania zwiększa się wydalanie androgenów nadnerczowych. Androgeny nadnerczowe przyczyniają się przypuszczalnie do wzrostu płodu, a w okresie życia pozałonowego do rozwoju mięśni i innych narządów, np. nerek.
Środkowa część nadnercza - rdzeń wytwarza hormony: adrenalinę i noradrenalinę, które są substancjami przekaźnikowymi w synapsach autonomicznego układu nerwowego. Przy obciążeniach (różnego rodzaju stresach) doprowadzają ustrój do stanu przystosowania, podnosząc np. ciśnienie tętnicze krwi.
(...)