(...)
II. WOLNOŚĆ W TRADYCJI DUCHOWEJ
Autorzy duchowni wczesnego Kościoła, Ojcowie Kościoła i Ojcowie Pustyni rozwijali swą duchowość, opierając się przede wszystkim na dwóch źródłach: Piśmie Świętym i filozofii greckiej. Egze-geci ewangeliccy negowali wpływ filozofów greckich na autorów biblijnych lub widzieli w nim zafałszowanie właściwego przesłania Pisma. A gdy Ojcowie Kościoła sięgali nie tylko do Biblii, lecz także do filozofii greckiej, widzieli w niej dość często odstępstwo od prawdziwej nauki, zawartej w Piśmie. Dla mnie spotkanie z grecką filozofią ma znaczenie bardziej pozytywne. Jestem przekonany o tym, że my, Europejczycy, jesteśmy wszyscy w głębi naszych serc Grekami. Filozofia grecka przeniknęła aż do najgłębszych korzeni nasze myślenie. Nie zdołamy pojąć przesłania biblijnego, jeśli traktować je będziemy wyłącznie jako przeciwstawienie ideom greckim. Klemens Aleksandryjski bronił się przed tą powszechną w drugim wieku tendencją: "Niektórzy (...) mając się za szczególnie wyposażonych (...) przez naturę, uważają za właściwe nie parać się ani filozofią, ani sztuką dialektyczną, nie poznawać tajemnic przyrody, stawiając tylko jako wymaganie samą wiarę, jak gdyby ktoś uważał za rzecz możliwą, nie dołożywszy żadnych starań,
natychmiast od samego początku zbierać winne grona" (Strom I 43, 1).
Często zarzuca się stoickiej idei wolności tendencje do samozbawienia. Przeciwstawia się jej wolność biblijną, pojętą jako czysty podarunek łaski. A przecież Jezus zachęca nas do nowych form zachowań. Sami musimy walczyć o wolność, którą On nas obdarowuje. Walka ta wymaga wysiłku. Święty Paweł wzywa nas, byśmy walczyli jak atleci, byśmy wprawiali się w wolności. Wolność, o której mówi Biblia, musi zostać przez nas zdobyta. Ale równocześnie znajdziemy w Piśmie Świętym zapewnienie, że nie musimy sami zdobywać zbawienia, bo ono zostało nam podarowane. Tak więc prawdziwa wolność jest wolnością od przymusu odnoszenia sukcesów, który mami nas przeświadczeniem, że nasze dobre samopoczucie zależne jest od naszych osiągnięć. Wolność podarowana nam z czystej łaski musi znaleźć konkretny wyraz w naszym życiu. Sposoby jej wyrażania możemy zaczerpnąć z greckiej filozofii. Dlatego też, zanim spróbuję przedstawić idee duchowości chrześcijańskiej jako drogi prowadzącej ku wolności, chcę przedstawić w drugiej części tej książki niektóre aspekty greckiego pojęcia wolności.
(...)